wyniki wyszukiwania

dwudziesty czwarty fragment tory (kpł. 1,1 – 5,26) na kolejny tydzień. to pierwszy fragment trzeciej księgi tory. z 613 przykazań [nakazów i zakazów] תרי"ג מצוות tarjag micwot, poznaliśmy dotąd 114, a z nich 39 uznajemy za aktualne. w dzisiejszym fragmencie jest 16 przykazań. cały fragment pełen jest grzechów i składania różnych ofiar za nie, pełen opisów jak zarzynać i rozczłonkowywać zwierzęta. oczywiście, żadne z tych przykazań nie nadaje się do naszego życia. pierwszy przekład tekstu tory pochodzi z tory pardes lauder, a kolejne, jeśli tu występują, pochodzą z: zofii – biblia królowej zofii, aleksander z jaszowic i inni (1455, katolicki) wujek – biblia wujka, jakub wujek (1599, katolicki). bt – biblia tysiąclecia, wielu autorów (1965, katolicki) romaniuk – biblia warszawsko-praska (1997, katolicki) cylkow – tora, izaak cylkow (1883, żydowski) (przekłady według www.bibliepolskie.pl) 115/39 im-ola’ korbano’ min-habaka’r zacha’r tamim אם-עלה קרבנו מין-הבקר זכר תמים jeżeli jego oddanie jest oddaniem wstępującym, z bydła, przybliży oddając samca, doskonałego. wujek: jeźliby całopalenie było ofiara jego, i z rogatego bydła, samca bez makuły. cylkow: jeżeli ofiara jego całopalenie z rogacizny: samca zdrowego niechaj przyniesie. bt: jeżeli chce złożyć na ofiarę całopalną dar z większego bydła, niech weźmie samca bez skazy. romaniuk: jeżeli ktoś chce złożyć ofiarę całopalenia z dużego bydła, musi złożyć samca, wolnego od jakiejkolwiek skazy. 116/39 wene’fesz ki-takri’w korba’n mincha’ ונפש כי-תקריב קרבן מנחה jeżeli [biedna] dusza przybliży się oddając oddanie hołodwnicze. wujek: dusza, gdy przyniesie obiatę ofiary. cylkow: a gdyby kto chciał przynieść ofiarę śniedną. bt: jeżeli ktoś chce złożyć w darze ofiarę pokarmową. romaniuk; jeśli ktoś składa tak zwaną ofiarę suchą. 117/39 kol-hamincha asze’r takriwu’ lo taase’ chame’c כל-המנחה קשר תקריבו לא תעשה żadnego oddania hołdowniczego które przybliżać będziesz oddając bogu, nie rób z kwaszonego. wujek: wszelka obiata, którą ofiarują panu, bez kwasu czyniona będzie. cylkow: żadna ofiara śniedna, którą przynosić będziecie wiekuistemu, niechaj przyrządzaną nie będzie z kiszonego. romaniuk: wszystkie ofiary z pokarmów, składane przez was dla jahwe, powinny być przygotowane bez użycia kwasu. 118/39 wechol-korban minchatcha bamelach timlach וכל-קרבן מנחתך מלח תמלח wujek: cokolwiek ofiary będziesz ofiarował, solą posolisz. cylkow: wszelką téż ofiarę twą śniedną solą posolisz. bt: każdy dar należący do ofiary pokarmowej ma być posolony. romaniuk: wszystko, co składa się na ofiarę z pokarmów, powinno być posolone. 119/39 welo’ taszbi’t melach ולא תשבית מלח wujek: przy wszelkiéj obiacie twojéj ofiarujesz sól. cylkow: wszelką téż ofiarę twą śniedną solą posolisz. bt: każdy dar należący do ofiary pokarmowej ma być posolony. romaniuk: wszystko, co składa się na ofiarę z pokarmów, powinno być posolone. 120/39 wei’m kol-eda’t israe’l iszgu’ ואם כל-עדת ישראל ישגו wujek: a jeźliby wszystek lud Izraelski nie wiedział. cylkow: a jeżeliby cały zbór israelski niebacznie zgrzeszył. bt: jeżeli zaś cała społeczność Izraela zawini przez nieuwagę. romaniuk: jeżeli występku dopuściło się całe zgromadzenie Izraela. mowa o sanhedrynie, jeśli zgrzeszy, musi złożyć ofiarę. 121/39 wei’m nefesz acha’t techeta’ biszgaga’ ואם נפש אחת תחטא בשגגה wujek: jeźliby zgrzeszyła dusza niewiadomie z ludu ziemie. cylkow: a jeżeliby kto zgrzeszył niebacznie z ludu pospolitego. bt: jeżeli jakiś człowiek spośród ludności kraju zgrzeszy przez nieuwagę romaniuk: ... mieszkańców tej ziemi dopuści się przez nieuwagę jakiegoś przestępstwa. – muszą złożyć ofiarę. 122/39 wene’fesz ki-techeta weszama’ – ונפש כי-תחטא ושמעה קול wujek: zgrzeszy-li dusza, słysząc głos przysięgającego. cylkow: jeżeliby téż kto zgrzeszył, że słysząc. – musi złożyć ofiarę kto był świadkiem i zataił. 123/39 mowa tu o ofiarach ole oraz jored, składanych za różne przewiniena. 124/39 umala’k et roszo’ mimu’l orpo’ welo jawdi’l ומלק את ראשו ממול ערפו ולא יבדיל i naderwie jego głowę tuż przy szyi ale nie oddzieli. zofii: zakręciw głowę jego ❬...❭, tako żeby się gardła dzierżała ani owszem jej urwać. wujek: załomi głowę jego ku skrzydełkom, tak żeby u szyje wisiała, a nie do końca się urwała. cylkow: naderwie głowę jego nad karkiem, ale jej nie oderwie. bt: ukręci mu głowę przy karku, ale jej nie oddzieli. romaniuk: naderwie ptakowi głowę, nie odrywając jej jednak całkowicie. – tak zrobi kapłan z gołębiem przyniesionym w ofierze za różne przewinienia. 125/39 lo jasi’m ale’ha szemen לא-ישים עליה שמן nie doda no niej oliwy. zofii: nie przyleje k niej oleja. wujek: nie wleje do niéj oliwy. bt: ale nie poleje jej oliwą. – kapłanowi nie wolno dodawać oliwy do mąki przyniesionej jako ofiarę. 126/39 welo-iten aleha lewona’ ולא-יתן עליה לבונה i nie nałoży na nią kadzidła. wszyscy tłumaczą podobnie. – ciąg dalszy poprzedniego przypadku. 127/39 wee’t-chamiszito josef ואת-חמישתו יוסף doda jedną piątą. – gdy ktoś zje coś z ofiar dla kapłanów, to odda to, dodając jedną piątą część całości. 128/39 również za przewinienie niepewne, należy złożyć ofiarę. 129/39 za zrabowane, przetrzymany zastaw, rzecz znalezioną, krzywoprzysięstwo, też należy złożyć ofiarę. 130/39 również za różne przewinienia niewątpliwe (np. za gwałt na narzeczonej nieżydowskiej służącej), należy złożyć ofiarę.

Jehuda Amichaj יהודה עמיחי Jerozolima 1967 ירושלים 1967 5. W Jom Kipur roku 1968 włożyłem ciemne świąteczne ubranie i poszedłem na stare miasto Jerozolimy. Długo stałem przed wnęką sklepu Araba, nieopodal Bramy Sychem, sklepu z guzikami, zamkami i szpulkami kolorowych nici, z zatrzaskami i klamrami. Jasne światło i mnogość barw jak w otwartej Arce Przymierza. W myśli mówiłem do niego, że i mój ojciec miał taki sklep z guzikami i nićmi. Wyjaśniałem mu w myśli okoliczności i wypadki tych dziesiątków lat, że teraz jestem tu, że sklep ojca tam, spalony, a on leży tutaj. Kiedy skończyłem, modły dobiegały kresu i on opuścił żaluzje i zaryglował drzwi, a ja wróciłem z wszystkimi do domu. (to pierwszy wiersz, jaki przełożyłem jehudy amichaja, pierwszy przełożony przez mnie z języka hebrajskiego i pierwszy w ogóle z języka obcego. to było w 1990 roku w tel awiwie תל אביב. w polsce opublikowany po raz pierwszy w czasie kultury 1991/26-27. dzisiaj warto go przypomnieć, bo chociaż mówi głównie o jehudzie, który bardzo wcześnie stracił zapał do wiary w boga, to mówi też o nim, rozmawiającym z arabem w palestynie pod izraelską okupacją.) fotka (skopiowana z netu) mało wyraźna ale sytuacja bardzo.

בית הכנסת הוא היחיד היום בורוצלב. הוא משמש לאירועים תרתותיים. מבקרים בו במסלול הסיור בעיר העתיקה.

קבוצת ישראלים יושבים בארכיקתדרלה בעיר העתיקה בורוצלב, אחרי ששתו קפה בשוק מקורה במשגרת סיור 5 שעות בעיר העתיקה. אהבנו לטייל ביחד:)

מזג האוויר מעולה, אז טיילנו בתחום מוגדר בנהר אודרה ותעלות מים מה שנקרא העיר העתיקה. סיור רגלי (4-5 שעות), חלקית בחשמלית. המסלול הוא: כיכר המרכזית (Rynek) - - שני בניינים Jaś i Małgosia עמי ותמי - אנדרטה חיות (אטליזים Jatki) - האוניברסיטה (אולם לאופולדינום ומגדל תצפית) - מוסד אוסולינאום – שביל היסטוריה של ורוצלב – הפסקת קפה בשוק מקורה עירוני – גשר (פעם של מנעולים) – האי אוסטרוב טומסקי (כאן התחלה של ורוצלב) - גבעת פרטיזנים (היום bastion sakwowy) – יורדים ליד בית האופרה - התיאטרון היהודי ומועדון תרבות יהודי – אנדרטה סולידריות וסיפור גמדים – מרפסת של היטלר – ארמון הקייסר – פורום הלאומי למוזיקה – בית הכנסת החסידה הלבנה ברובע יהודי - כיכר יהודית ורובע ארבע דתות - אנדרטה גיבורי גטו וורשה – כיכר המלח (Plac Solny) – כיכר המרכזית ( Rynek).

אז מעכשיו ממשיכים בבלוג הזה ובלי פייסבוק. סיור בורוצלב, טיול באזור, ברחבי פולין, טיולים פרטיים ברכב פרטי, באוטובוס, עם המדריך והמדריכה דוברי עברית - הכל אקטואלי ואתם מוזמנים לטייל איתנו. כולל הסעה מנמל תעופה בקרקוב או קטוביץ במסגרת חבילה עם סיור וטיול.

co to jest żydowska etyka wojskowa אתיקה צבאית יהודית? w kolejnych postach omawiamy zawartość książki, której autorami są ido rechnic עדו רכניץ oraz eleazar goldsztajn (goldstein) אלעזר גולדשטיין: żydowska etyka wojskowa אתיקה צבאית יהודית, wydanej w izraelu w 2013 roku. książkę otwierają przedmowy dwóch rabinów (יעקב אריטל jaakow ariel i אברהם גיסר awraham giser) oraz przedmowa autorów książki. dowiadujemy się z nich, że żydowska etyka wojskowa swoje źródła bierze z biblii i że dwa tysiące lat wygnania sprawiły, że ż.e.w. nie mogła rozwijać się w sposób naturalny. już w czasach mędrców talmudycznych żydzi nie byli panami samych siebie i dlatego nie pojawiały się w judazmie kwestie etyki wojskowej. a teraz – pisze rabin jaakow ariel - teraz spoczywa na nich wielkie zadanie, by odtworzyć zapomniane prawa, bo inaczej nasze wojsko może się pomieszać z obcymi (!), które nie tylko że nie są nasze, to czasem prezentują stanowisko odwrotne od naszego. wprawdzie kultura zachodnia czerpała z wartości etycznych naszych praw, ale one zmieniły się nie do poznania. trzeba więc to, co z tory, oczyścić i przywrócić do źródła. ważne to nie tylko dla żołnierzy-wojowników, ale i dla wojowników tory w świecie duchowym. cahal (wojska obrony izraela צה"ל) od swego początku zajmował się etyką walki. co wolno, czego nie wolno, co jest etyczne a co nie jest. już w biblii są odniesienia do kwestii wojennych. z jednej strony wojna może ona dobrym uczynkiem (micwą מצווה), a z drugiej biblia ogranicza stosowanie przemocy wojennej. żydowska etyka zatem mówi, że także w czasie wojny, a nawet przede wszystkim w czasie wojny – piszą autorzy - należy używać wysokich standartów moralnych. w 1994 po raz pierwszy opublikowano dokument „duch cahalu” (רוח צה"ל), zwany też etycznym kodem cahalu, gdzie napisano, że duch cahalu czerpie z: 1 ) tradycji cahalu, 2 ) tradycji państwa izraela, 3 ) tradycji narodu żydowskiego, 4 ) uniwersalnych wartości etycznych. jednocześnie profesor asa kaszer אסא כשר opublikował książkę etyka wojskowa אתיקה צבאית; gdzie umieścił tło i komentarze do tego dokumentu. jego książka opiera się głównie na wartościach uniwersalnych w duchu filozoficzno-moralnym i tylko trochę wspomina tradycję cahalu i tradycję żydowskiego narodu w swej historii. omawiana tu książka, koncentruje się na bogatej tradycji różnych wartości narodu żydowskiego i składa się z dwóch części: 1 ) żydowskie spojrzenie na książkę „duch cahalu”. 2 ) śledzenie wybrane kwestii przez konfrontację asymetryczną wobec spojrzenia żydowskiego. a szczegóły, już w kolejnych postach. (foto: fragment okładki omawianej książki)

od ponad dwóch tysięcy lat w świecie żydowskim panuje duch grozy – duch prawa rabinicznego. nikt nie wątpi w istnienie halach (praw) i tradycji ustnych. to co jest do sprawdzenia, to ich źródło. mędrcy חז"ל chazal, twierdzą, że mojżesz otrzymał je na górze synaj razem z torą pisaną, jako torę ustną, ale pogłębione studia biblii oraz dodanych do niej z biegiem czasu objaśnień, wykazują, że przekazane ustnie tradycje w ogóle nie istnieją w tanachu תנ"ך biblii hebrajskiej i że dotarły do nas od rabinów, po tym jak zostały zaadaptowane przez nich od narodów, wśród których żydzi żyli. omawiana tu książka objaśnia kiedy i jak powstała grupa faryzeuszy פרושים peruszim, jakie okoliczności historyczne i geograficzne wytyczyły drogę ich rozkwitu i jakie mieli narzędzia do dyspozycji, które umożliwiły rabinom odsunięcie konkurencji. objaśni, że stało się tak dzięki stworzeniu kontaktów z najwyższymi szczeblami władzy (rzymskiej). objaśnia także, w jaki sposób mała i silna sekta, zdołała narzucić swoje tradycje i własną ideologię całemu narodowi, za pomocą rozwoju tory i wyniesienia jej do rangi świętego systemu, rzekomo przekazanego ustami boga. i tak, w 48 postach, zaprezentowaliśmy tu skrótowo, zawartość książki (mit tory ustnej - מיתוס התורה שבעל פה), w której autorzy, eitan bar (איתן בר) i golan broszi (גולן ברושי) bardziej szczegółowo omawiają i objaśniają, dlaczego według nich tora ustna to mit i wszystko co o niej mówią rabini, pochodzi tylko od nich, nie od boga.

rozdział 5: המקורות הפגאנים של התורה שבעל-פה pogańskie źródła tory ustnej. ponieważ tora ustna תורה שבעל-פה tora szebeal-pe, nie jest naturalną kontynuacją tanachu התנ"ך, ciekawym jest poszukać źródeł rabinicznej halachy. w tym rozdziale eitan bar (איתן בר) i golan broszi (גולן ברושי) autorzy omawianej tu książki (mit tory ustnej - מיתוס התורה שבעל פה) przytaczają kilka przykładów zjudaizowania przez mędrców חז"ל chazal, różnych zwyczajów, wierzeń i obrzędów, które sobie przyswoili od narodów pogańskich, wśród których żyli. od greków: praktyki magiczne i zabobony, wplecione do pism świętych, będące nawet ich zaprzeczeniem. filozoficzne systemy nauki tory ustnej. cała literatura mędrców czerpała z platona i arystotelesa. to dlatego system nauczania w jeszywie obfituje w przeciwieństwa, sprzeczki i dyskusje. talmud babiloński wspomina, że w bet midraszu בית מדרש domu nauki rabina szymona uczyło się tysiąc pięćset uczniów, a jedna trzecia z nich uczyła się filozofii greckiej. trzynaście sposobów י"ג שיטות nauczania – jak mówią rabini, mojżesz je otrzymał na górze synaj. ale nie ma o nich nic w torze, ale znane były u filozofów i poetów greckich jeszcze przed pojawieniem się mędrców. diabły w toalecie. według halachy należy starannie zamknąć drzwi toalety, nie wolno tam rozmawiać ani modlić się ani wnosić przedmiotów liturgicznych. zdaje się jest sens w tej skromności, ale chodzi tu o zabobon mędrców, wierzących, że w toalecie przebywają diabły i złe duchy. tłuczenie kieliszka na weselu. że to niby na pamiątkę zburzenia świątyni, jednak źródła wskazują, że chodzi o to, by rozbić szatańskie siły zła, które usiłują dołączyć do rzeczy od samego jej początku. zwyczaj rozpoczął się od rozbijania kieliszka o ścianę i nie ma nic wspólnego ze zburzeniem świątyni. zwyczaj nieżydowski, wiąże się z pogańskim świętem „nocy wszystkich świętych” z okresu średniowiecza, kiedy wierzono, że diabły atakują nagle, akurat w czas radosny, a zwyczaj ma wykazać diabłom, że właśnie na ich oczach oto stała się katastrofa, a nie radosne wydarzenie. powtarzanie mantry. że to niby ma duchową moc. mantra pochodzi z hinduizmu i jest dzisiaj rozpowszechniona w różnych religiach. istnieje też jako halacha kamea w godzinie potrzeby, na przykład, gdy coś się zagubiło i chcemy to odnaleźć. w rozdziale są jeszcze przykłady na astrologię i gwiazdy, gematrię, reinkarnację גלגולי נשמות gilgulej neszamot, małą syrenę בת ים הקטנה bat jam haktana i zabobony אמונות טפלות emunot tfelot i wiele innych przykładów zapożyczeń judaizmu z kultury pogańskiej.

rozdział 4: התורה שבעל-פה והתנ"ך tora ustna i tanach (biblia żydów). w poprzednim odcinku opisaliśmy ostatni fragment książki, z tych obalających twierdzenia jakoby istniała tora ustna. w kolejnym rozdziale eitan bar (איתן בר) i golan broszi (גולן ברושי) autorzy książki (mit tory ustnej - מיתוס התורה שבעל פה) omawiają relacje między obiema torami i stwierdzają, że w torze pisanej תורה שבכתב (tora szbichtaw) nie ma śladu istnienia tory pisanej תורה שבעל-פה (tora szebeal-pe). tora pisana nawet robi wszystko, by udowodnić, że cała tora istnieje tylko na piśmie i została przekazana wyłącznie na piśmie z pokolenia na pokolenie. autorzy wykazują, do jakiego stopnia różni się tradycja mędrców חז"ל chazal od tekstów biblii żydów תנ"ך tanach i przytaczają kilka przykładów wyraźnych sprzeczności między nimi. tanach nie wspomina, by tora miała zostać przekazana ustnie. tanach ponad dwa i pół tysiąca razy wspomina takie pojęcia jak bóg אלהים elohim, izrael ישראל israel, ale ni razu nie przywołuje takich pojęć jak tora ustna, czy prawo rabiniczne הלכה רבנית halacha rabanit. mojżesz משה mosze, jozue יהושע jehoszua, kapłani הכוהנים hakohanim, sędziowie השופטים haszoftim, prorocy הנביאים hanewiim, królowie המלכים hamelachim i cały naród - wierzyli w torę ustną, uczyli się jej, nauczali jej i według niej sądzili. i jak to jest, że termin ten nie pojawia się ani razu w biblii? mojżesz dostał torę ustną, ale jednak prosił boga o pomoc co najmniej cztery razy, kiedy nie wiedział jak zastosować konkretne przykazanie. poza tym, tanach nie wspomina ani jednej osoby postępującej według tory ustnej, a jeśli uczenie się tory ustnej jest najwyższą wartością, to dlaczego nic nie ma o niej w tanachu? i tak dalej i tak dalej. w dalszej części autorzy przytaczają jeszcze wiele przykładów sprzeczności między obiema torami. (foto: tora ustna - mit)

לא כל יום רואים את כולם. צילום: bartosz chochołowski

twierdzenie 45 (14) – המניע והמנוע של התורה שבעל-פה. motyw i napęd tory ustnej. kolejny rozdział, eitan bar (איתן בר) i golan broszi (גולן ברושי) autorzy omawianej tu książki (mit tory ustnej - מיתוס התורה שבעל פה) otwierają cytatem z wypowiedzi rabina josiego mizrachiego יוסי מזרחי: jaki interes mają mędrcy חכמים, by tworzyć dziesiątki tysięcy halach חלכות, przepisów? nikt nie budzi się nagle chcąc być rabinem, by zgarnąć majątek, albo by rządzić. rabini tworzą różne tradycje i przepisy, bo wierzą, że taka jest wola boga i że tak winien postępować naród izraela. a przy tym, sam system religijny (na całym świecie i w każdej religii) zbudowany jest tak, że zamienia się w maszynę do robienia pieniędzy, a kapłani mają wyłączną władzę i prawo ustalania co jest właściwe a co nie, co jest koszerne כשר kaszer, a co nieczyste טמא tamé. w momencie, gdy są tacy, którzy wierzą, że sprzedawane im utensylia religijne, mogą sprowadzić błogosławieństwo albo rzucić klątwę, pojawia się duchowo-finansowe uzależnienie między kapłanem a jego wyznawcami. Innymi słowy, bycie kapłanem oznacza bezpieczeństwo finansowe. tora ustna zapewnia wsparcie finansowe rabinom i uczonym uczniom תלמידי חכמים czyli dosłowniej mądrym uczniom, studentom jeszyw gwarantuje pełne utrzymanie, włącznie ze wszystkimi wydatkami. nie muszą pracować fizycznie, płacić podatków ani rachunków za media w domu. resztę rozdziału autorzy poświęcają dochodom rabinów i ich wysokościom oraz sposobom ich pozyskiwania.