disko u żyda

tymczasem tylko wirtualnie. w soboty online. w disko u żyda śpiewamy, mówimy i uczymy się mówić po hebrajsku. jeśli grasz na intrumencie (gitarze?) i uczysz grać, dodatkowo możesz wymieniać umiejętności – gitara za hebrajski. jeśli grasz na gitarze i interesuje cię muzyka izraelska, w tym oparta na skalach bliskowschodnich (może też mówisz po hebrajsku?) – zapraszamy do kółka. wszystkich zapraszamy do biblioteki youtube disko u żyda.

zamieszczone tu polskie przekłady hebrajskich piosenek nie pretendują do miana artystycznych,

raczej są pomocą do zrozumienia i uczenia się tekstów.

żydowska jesień סתיו יהודי | słowa: awraham chalfi אברהם חלפי | muzyka: joni rechter יוני רכטר

| wykonanie: arik einstein (ajnsztejn) | אריק איינשטיין.

awraham chalfi (1906-1980) urodził się w łodzi, był aktorem i poetą. zmarł w tel awiwie.

סתיו יהודי בארץ אבותי

שולח בי

רמזי אלול.

כבר משתגעות בי קצת

הציפורים הקטנטנות שורקות העצב

של יום הכיפורים.

אז יתקע בשופרות לפתוח שערי שמיים.

ופנים יהודיות מן הגולה

באפרפר נוגה

ירחפו לפני כסא אדון עולם.

ובקשות ותחנונים וניצוצות הרבה

בעומק עיניהן.

Żydowska jesień w krainie praojców

śle do mnie

sygnały miesiąca elul.

Już zaczynają we mnie wariować

maleńkie ptaszki śpiewające smutkiem

Dnia Pojednania.

I zadmą w szofary, niech się otworzą bramy niebios.

A żydowskie twarze z wygnania

świetlistą szarzyzną

przed tronem Pana Świata zatrzepoczą.

Prośby, przebłagania

i mnóstwo iskier

w głębinach ich oczu.

na rękach przyniesie| על כפיו יביא słowa: joram taharlew יורם טהרלב muzyka: jair rosenblum יאיר רוזנבלום wykonanie: 1969, riwka zohar רבקה זהר

jedna z piękniejszych piosenek w ogóle i chyba najpiękniejsza o tym jak prości ludzie czekają i czekają i czekają na proroka eliasza, żeby wreszcie przyszedł, a stolarz marzy, by zrobić dla niego fotel, który na rękach przyniesie prorokowi osobiście.

naprułem się w pubie| תפסתי ראש על הבר słowa: szalom chanoch שלום חנוך muzyka: szalom chanoch שלום חנוך wykonanie: 1973, szalom chanoch שלום חנוך

trochę wstydliwy byłem chłop

i z dziewczynami coś nie szło

to mówią mi - jest jedna tam –

mówią, że u niej za darmo mam.

to poszedłem zobaczyć ją,

śpiewała tam, gdzie jest pub,

śpiewała tam smutnego coś

sprawiła tym, żem cieszył się.

siedziałem sobie tak

czułem się trochę siak

o, jak dobrze robi to duszy mej

naprułem się w tym pubie

naprułem się tam al-ha-kefak

al-ha-kefak w pubie tym.

usiadłem sobie koło niej

żeby popatrzeć jak poci się jak poci się i poci się

jak całe serce swe wkłada taka,

w ten swój śpiew i poci się i poci się i poci

więc mówię jej – chodź

zaś ona mi – zaraz

to czekam na nią w kącie sam

naprułem się w pubie tym,

bo zamówiłem whisky trochę lodu

trochę koniak, trochę arak,

trochę jeszcze i jeszcze i jeszcze coś i…

i w końcu wzięła mnie

na górę do mieszkania jej

tam rzekła mi – chłopak, spójrz

i hop zgasiła światło nam…

ti di di di di di di …..

i robiliśmy też . . . . .

i potem . . . . .

aż wreszcie . . . .

i co ja powiem teraz wam, co powiem wam

pamięć zwodzi mnie, co się stało tam,

w mieszkaniu jej, poczułem coś

i zaraz mnie obleciał strach.

a rano widziałem,

że dobrze myślałem,

to co czułem tam to, fakt to był

nie baba to lecz chłop to był

nie babą być raczy, a zatem to znaczy

że na pewno chłop to był

naprułem się w pubie tym

oooo-kefak w pubie tym

cień palmy daktylowej | צל עץ תמר (cel ec tamár)

słowa: efraim wenstein אפרים וינשטיין muzyka: chaim kobryń חיים קוברין wykonanie (1945): lilit nagar לילית נגר

utwór powstał w 1945 pod nazwą nagén nagená נגן נגנה. słowa napisał urodzony w polsce efraim weinstein, a muzykę do tego tanga skomponował szwagier chaim kobryń. potem był szereg wspaniałych interpretacji. do nurtu muzyki mizrachit wprowadził piosenkę zohar argow זוהר ארגוב. utwór wciąż ma nowe wykonania.

צֵל עֵץ תָּמָר וְאוֹר יָרֵחַ

palmy daktyla cień i blask księżyca

וּמַנְגִּינַת כִּנּוֹר תַּקְסִים אֶת הַלֵּב

i skrzypiec gra serce czaruje

עוֹלֶה הַצְּלִיל, רוֹעֵד, שׁוֹקֵעַ

dźwięk się unosi, drży, opada

עַל מֵיתָרִים נִשְׁפָּךְ הַכְּאֵב.

na strunach się rozlewa ból

po latach, cwika śpiewa kocham cię lea - z zahawą ben זהבה בן

kocham cię lea | אני אוהב אותך לאה (ani ohéw otách lea)

słowa: ehud manor אהוד מנור muzyka: cwika pik צביקה פיק wykonanie: 1974, cwika pik צביקה פיק

cwika pik urodził się (1949) i wychował we wrocławiu jako henryk pik. do izraela wyjechał z rodziną w 1957.

wybraliśmy tę piosenkę na ten tydzień, bo to historia z fragmentu tory na ten tydzień (wajecé), miłości jakuba do lei, chociaż wcześniej zakochał się on i wybrał sobie jej młodszą siostrę, piękną rachelę. ale ojciec córek w noc poślubną dał jakubowi leę, o czym chłopak dowiedział się rano, gdy otworzył oczy. piękny dramat miłości.

tekst polski objaśnia oryginał, służy nauce hebrajskiego, ale to nie jest wersja literacka i nie można jej śpiewać z tą melodią.

Am

את אותו הבוקר לא אשכח

tego ranka nie zapomnę gdy

E7

כשטמנת ראשך בתוך הכר

do poduszki skryłaś głowę swą

Dm

אור השמש על האוהל נח

światło słońca na namiocie jest

Am E

וראשי הלום שיכר

głowa pijana jakby ktoś uderzył mnie

Am

כשלחשתי באוזנך את שמה

gdy szepnąłem w twoje ucho imię jej

E7

את ידי אספת ביד קרה

ty moją rękę wzięłaś w zimną dłoń

Dm

ודמעה אחת חמה

i jedna gorąca łza

Am E

אל כפות ידי נשרה.

spadła na moją dłoń.

Dm A

הנה ימים רבים חלפו

oto minęło wiele dni

C79 G

ושתי ידי עייפו

i moje obie ręce się zmęczyły

Dm Am7

ועינייך מה יפו

a twoje oczy takie piękne

E74 F

כעיני רחל

jak oczy racheli

Dm79 E7

אני אוהב אותך לאה

kocham cię lea

C79 G7

אוהב אותך גאה

kocham taką dumną

D79 Am

אם אשכח אותך לאה

i jeśli cię zapomnę lea

E79 F

שמי לא ישראל

to nie nazywam się israel

אל ימר ליבך על אחותך

nie lituj się nad siostrą

הן בנייך לצידך יושבים

twoi synowie siedzą przy tobie

אל תפני אישה את מבטך

nie odwracaj kobieto wzroku

כל חלומותי קרובים.

moje wszystkie sny są blisko

מה בקשתך אמרי לאה

o co mnie prosisz powiedz lea

שבע השנים חלפו מזמן

minęło dawno siedem lat

ונותרה רק עוד שעה

została już tylko godzina

טרם יסגר הגן

zanim zamknie się ogród

הנה ימים רבים חלפו...

oto minęło wiele dni…

a gwiazdy też na takim ogniu małym są | הכוכבים דולקים על אש קטנה (hakochawím dolkím al esz ktaná)

słowa: szlomi bracha שלמי ברכה muzyka: szlomi bracha שלמי ברכה wykonanie: maszyna משינה (1990)

przekład polski (nie całkiem literacki, do śpiewania z nauką języka): tomasz korzeniowski.

הסיפור שלי הוא קצת מוזר

ta historia trochę dziwna jest

על בחורה שלא מזמן הכרתי

dziewczyna którą znam niedługo tak

ואותה אני פוגש בבר כל לילה

w barze ją spotykam w każdą noc noc długą

והיא הייתה יפה קצת משונה

i była tak i piękna dziwna ciut

וגם הכוכבים דולקים על אש קטנה

a gwiazdy też na takim ogniu małym są

אז יצאנו יחד לבלות

razem bawić chodziliśmy się

בלונה-פארק גלגל ענק לא די לה

na kole lunaparku było nie dość jej

למיטה הספקנו לעלות בלילה

na łóżko czasu brakowało nam - nocami

והיא הייתה יפה קצת משונה

i była tak i piękna dziwna ciut

וגם הכוכבים דולקים על אש קטנה

a gwiazdy też na takim ogniu małym są

הסיפור שלי הוא קצת מוזר

ta historia trochę dziwna jest

על בחורה שלא מזמן הכרתי

dziewczyna którą znam niedługo tak

ואותה אני פוגש בבר כל לילה

w barze ją spotykam w każdą noc noc długą

והיא הייתה מזן מוזר מזן

i była tak z gatunku dziwna ciut

כי את הכסף היא דרשה במזומן

bo co do forsy to gotówką chciała ją

והיא הייתה, יפה קצת משונה

i była tak i piękna dziwna ciut

וגם הכוכבים דולקים על אש קטנה

a gwiazdy też na takim ogniu małym są

והיא הייתה, היא לא הייתה תלונה

i była tak, by nie narzekać tak

וגם הכוכבים דולקים על אש קטנה

a gwiazdy też na takim ogniu małym są

וגם הכוכבים דולקים על אש קטנה

a gwiazdy też na takim ogniu małym są

וגם הכוכבים דולקים על אש קטנה

a gwiazdy też na takim ogniu małym są

i będzie dobrze | ויהיה טוב (weihijé tow)

słowa: jonatan gefen יהונתן גפן muzyka: dawid broza דוד ברוזה wykonanie: dawid broza (1978) דוד ברוזה

można śpiewać 😊 to tylko pierwsza zwrotka i refren. są jeszcze trzy zwrotki, ale ponieważ mówią o sytuacji w izraelu po zajęciu wzgórz golan, po wojnie jom kipur i po wizycie anwara sadata (prezydenta egiptu) w izraelu, co było wyrazem gotowości do rozmów w camp david i pokoju egiptu z izraelem, to resztę pośpiewamy sobie przy innej okazji. dzisiaj tylko to, co mamy u nas właśnie za oknem. przekład polski (nie całkiem literacki, do śpiewania z nauką języka): tomasz korzeniowski.

kiedy patrzę dziś za okno to mi smutno trochę jest

wiosna przeszła i minęła i kto wie czy wróci tu

błazen w króla się zamienił prorok teraz błaznem jest

zapomniałem kędy droga ale jeszcze jestem tu

i będzie dobrze będzie dobrze, tak, czasem tylko łamię się

więc tej nocy tak tej nocy tutaj z tobą zos-ta-nę

a tak wygląda oryginał:

D G D

אני מביט מהחלון וזה עושה לי די עצוב

A7 D A Em7

האביב חלף עבר לו מי יודע אם ישוב

D G D

הליצן היה למלך הנביא נהיה ליצן

B F#m E Bm

ושכחתי את הדרך אבל אני עוד כאן

A7 A G D G D G

ויהיה טוב יהיה טוב כן לפעמים אני נשבר

D A7 G Em7 D Em7 F#m7 G

אז הלילה הלילה איתך אני נשאר

i transkrypcja do śpiewania, pamiętajcie o akcentach: ) i życzę wam radości i wzruszeń tymi słowami, dźwiękami i muzyką.

aní mabít mehachalón wezé osé li dej acúw

ha-awíw chaláf awár lo mi jodeá im jaszúw

halejcán hajá lemélech hanawí nihjé lejcán

weszacháchti et hadérech awál aní od kan

weihijé tow ihijé tow ken lifamím aní niszbár

az halajlá ooo halajlá itách aní niszár

bóg dał ci w prezencie | אלהים נתן לך במתנה (elohím natán lechá bemataná)

słowa: dawid chalfon דוד חלפון muzyka: eitan masuri איתן מסורי wykonanie: eitan masuri איתן מסורי (2003)

nie próbujcie tych słów śpiewać do tej melodii. to jest przekład dosłowny, by dał pojęcie o tekście oryginalnym.

bóg dał ci w prezencie

rzecz wielką, wspaniałą rzecz

bóg dał ci w prezencie

życie na ziemi

dał ci noc i dzień

miłość nadzieję i marzenia

lato zimę jesień wiosnę

dobrą duszę by patrzeć wokół

dał ci zielone pola

kwitnące kwiaty i drzewa

rzeki strumienie i morza

niebo księżyc i gwiazdy

bóg dał ci w prezencie

rzecz wielką, wspaniałą rzecz

bóg dał ci w prezencie

życie na ziemi

dał ci święta i szabaty

izrael ziemię ojców

ręce i głowę by spełniać marzenia

dał ci wszelkie wspaniałości

dał ci rzeczy tak wspaniałe

sprowadzanie dzieci na świat

słuchanie pieśni, oglądanie kolorów

o, jak wielkie są twe dzieła, boże

bóg dał ci w prezencie

rzecz wielką, wspaniałą rzecz

bóg dał ci w prezencie

życie na ziemi

boże, daj mi jeszcze jedną rzecz

mały prezent ale wspaniały

boże, daj mi tylko jeszcze prezent

pokój na ziemi

ja i ty | אני ואתה (aní weatá)

słowa: arik einstein אריק אינשטיין muzyka: miki gawrielow מיקי גבריאלוב wykonanie: arik einstein אריק אינשטיין

(1971)

da się śpiewać :)

Em A B7 Em

ja i ty ty i ja odmienimy cały świat

Em A B7 Em D

ja i ty ty i ja każda siostra każdy brat

G D G B7

ktoś mówił to wcześniej, zanim ja, no to i co

Em A B7 Em

ja i ty ty i ja odmienimy cały świat

A Em A Em

Em A B7 Em

ja i ty ty i ja spróbujemy jeszcze raz

Em A B7 Em

jak będzie nam źle, nie ma sprawy, nie ma, ah,

G D G B7

ktoś mówił to wcześniej, zanim ja, no to i co

Em A B7 Em

ja i ty ty i ja odmienimy cały świat

Em F#m Abm A E E F#m Abm A E

Em A B7 Em

ja i ty ty i ja odmienimy cały świat

Em A B7 Em D

ja i ty ty i ja każda siostra każdy brat

G D G B7

ktoś mówił to wcześniej, zanim ja, no to i co

Em A B7 Em

ja i ty ty i ja odmienimy cały świat

elinor | אלינור (elinór)

słowa: jacky mekaiten ג'קי מקייטן. muzyka: kristos nikolopulos קריסטוס ניקולופולוס.

wykonanie pierwotne: zohar argow זוהר ארגוב, 1980. tutaj wykonanie: ejal golan אייל גולן i zespół etnix אתניקס.

próba przekładu tak, by dało się śpiewać:

elinor, taka piękna jesteś, ach, buzia śliczna, że aż strach,

i ten świat nie jest nic wart, gdy jestem sam.

elinor, teraz tu siedzę sam, i o tobie rozmyś-lam,

szczęścia los, odmienić żal, ty musisz mi.

eli, rozczarowań mych moc, i nie spałem tę noc,

jeszcze ty do mnie wróć, życie znów będziem snuć,

jak za dni minionych już, szarych i lila róż.

eli, przecież ty mojaś jest, a ja tu jak ten pies

siedzę i smutno mi, sam wśród mej bole-ści

myślę o wszystkich dniach, dniach minionych już.

oooo,

coś pochłania mnie, widzę w tobie nagle że, marzę by z tobą być,

taka słodka jesteś ty, ma elinor.

bo to było tak, że ta miłość mnie oszukała, miłość ta tak mnie bolała,

pięknie się historia ta zakończyć ma-o boże daj.

eli, rozczarowań mych moc, i nie spałem tę noc,

jeszcze ty do mnie wróć, życie znów będziem snuć,

jak za dni minionych już, szarych i lila róż.

eli, przecież ty mojaś jest, a ja tu jak ten pies

siedzę i smutno mi, sam wśród mej bole-ści

myślę o wszystkich dniach, dniach minionych już.

szczęścia los, odmienić żal, ty musisz mi.

drzewo jest wysokie | העץ הוא גבוה (haec hu gawoá)

słowa: chanoch lewin. muzyka: zohar lewi. wykonanie: zespół acharit hajamim, 1970

העץ הוא גבוה. מלים: חנוך לוין. לחן: זהר לוי. ביצוע: להקה אחרית הימים, 1970

streszczenie:

zwrotka 1: drzewo jest wysokie i zielone, morze słone i głębokie. ale drzewa nie obchodzi, że morze słone, a morza nie obchodzi, że drzewo zielone.

zwrotka 2: drzewo jest wysokie i zielone, a ptak poleci daleko, ale to drzewa nie obchodzi, a ptaka, że drzewo zielone.

zwrotka 3: morze jest słone i głębokie, a ptak poleci daleko, ale morza to nie obchodzi, a ptaka, że morze głębokie. \

zwrotka 4: człowiek śpiewa, że drzewo zielone, a morze głębokie, ale jeśli ptak poleci, to człowiek nie będzie już śpiewał, ale ptaka nie obchodzi, czy będzie śpiewał, czy zamilknie.