chajim nachman bialik | חיים נחמן ביאליק

1873-1934 wołyń-wiedeń

wkrótce więcej

szmuel josef agnon | שמואל יוסף עגנון

1887-1970 buczacz-rechowot

ur. 1887 buczacz (ukraina), zm. 1970 szpital w rechowot. pseudonimem agnon podpisał opowiadanie „agunot” w 1908 i przyjął jako nazwisko w 1924.

miejsce w literaturze: jedyny izraelski laureat literackiej nagrody nobla (1966). ikona współczesnej literatury hebrajskiej.

dorobek: – napisał 5 powieści, setki opowiadań oraz utwory inne. twórczość mocno osadzona w świecie żydowskim.

zaczął pisać w wieku lat 15 w jidysz. gdy opuszczał buczacz miał lat 20 i dorobek około 70 utworów w jidysz i po hebrajsku.

miejsca: buczacz, lwów, kraków, od 1908 jaffa, newe cedek, jerozolima, od 1912 berlin, lipsk, homburg, od 1924 jerozolima.

dom rodzinny: ukraina, rodzice religijni.

nauka: 6 lat w chederze, edukacja ojca.

języki: jidysz, niemiecki, hebrajski. lektury: literatura religijna żydowska, niemiecka.

wpływy, poglądy, idee: judaizm.

debiut: w jidysz – poemat o josefie della reina (1903). w hebrajskim – agunot (1908), opowiadanie.

inne: podawał datę urodzenia 8.08.1888.

awot jeszurun | אבות ישורון

1903-1992 niesuchojeże-tel awiw

wkrótce więcej

natan alterman | נתן אלתרמן

1910-1970 warszawa-tel awiw

wkrótce więcej

jehuda amichaj | יהודה עמיחי

amichaj 2023-2024 - obchody stulecia urodzin poety - jehuda amichaj w hebrajskiej kafé projekt.

ur. 1924, würzburg (niemcy) - zm. 2000, jerozolima.

nazwisko (ludwig pfeuffer יהודה עמיחי) zmienił w latach 40. xx w.

miejsca zamieszkania: würzburg, petach tikwa, jerozolima.

miejsce w literaturze: innowator i lider współczesnej poezji hebrajskiej. wieloletni kandydat do literackiej nagrody nobla.

dom rodzinny: würzburg (niemcy), rodzice: religijni. dziadkowie: rolnicy, religijni.

języki: niemiecki, angielski, hebrajski. lektury: literatura religijna żydowska, niemiecka, angielska.

wpływy, poglądy, idee: wiarę i judaizm wyniesione z domu porzucił wcześnie. ateista, lewicowy, rzecznik miłości i pokoju.

tematyka dzieł: człowiek, miłość, wiara, judaizm.

inne: autor powieści, opowiadań, słuchowisk (jedno z nich zrealizowane przez radio kraków).

po lekturze wierszy jehudy amichaja życie nigdy już nie będzie jak przedtem (rafi weichert)

amos oz | עמוס עוז

ur. 1939, jerozolima - zm. 2018, jerozolima.

miejsca zamieszkania: jerozolima, kibuc chulda, arad, jerozolima (powtórnie).

miejsce: 33 książki w latach 1965-2017. najczęściej tłumaczony pisarz izraelski. wieloletni kandydat do nagrody nobla. genialny nudziarz. przenikliwy sprawiedliwy.

dom rodzinny: dorasta w jerozolimie. rodzice: ojciec jehuda arie klausner. matka: fania z domu musman (samobójstwo, gdy amos miał 12 lat).

nauka: szkoła religijna tachkemoni, hebrajskie gimnazjum rechawia, uniwersytet hebrajski (filozofia, literatura hebrajska).

w wieku lat 14 (w 1954) opuszcza dom rodzinny i zostaje członkiem kibucu chulda. tu pisze pierwsze opowiadania i powieści. poślubia córkę kibucowego bibliotekarza. w 1985 z kibucu wyjeżdża do aradu, gdzie chory na astmę syn znajduje lepszy klimat. zmarł w wieku 79 lat na raka. pochowany w kibucu chulda.

języki: hebrajski, angielski. lektury: literatura żydowska i hebrajska, angielska.

wpływy, poglądy, idee: pisarz sherwood anderson. tożsamość izraelska i syjonistyczna. socjal-demokracja, myśl państwo-społeczna. zwolennik ustanowienia państwa palestyńskiego.

religijność: ateista, lewicowy, rzecznik pokoju.

tematyka dzieł: życie człowieka. pisał pod młodzieńczym wpływem książki sherwooda andersona „miasteczko winesburg”.

inne: od dziecka wiedział, że będzie pisarzem. twórca i działacz ruchu „pokój teraz” שלום עכשיו.

nasze rekomendacje: - to samo morze. – opowieść o miłości i mroku. – eseje.

​

proza i eseje oza : oryginały i przekłady polskie 

​

przekłady z hebrajskiego (z innych zaznaczono). opis: rok wydania hebrajskiego/rok wydania przekładu polskiego/kolejne przekłady/d - desiderata

​

proza

​

1965/1998 ארצות התן arcót ha tán – ziemie (krainy) szakala. - tam gdzie wyją szakale. prószyński . z ang. katarzyna bogucka-krenz. w oryginale 10 opowiadań. w przekładzie jest 8.

1966/2010 d מקום אחר makóm achér. - może gdzie indziej. cyklady. leszek kwiatkowski. powieść. 

1968/1991/2007 מיכאל שלי michael szelí. - mój michał. czytelnik. z ang. urszula łada-zabłocka | 2007: agnieszka jawor-polak

1971(2003)/1996 עד מוות ad mawet. - aż do smierci. rebis . z ang. monika czerniewska

1973/1998 לגעת במים לגעת ברוח lagaát bamajim lagaát barúach. - dotknij wiatru dotknij wody. muza, 98. z ang. danuta sękalska

1974 d אנשים אחרים anaszím acherím. opowiadania.

1976d/2009d הר העצה הרעה har haecá haraá. - wzgórze złej rady. (3 nowele) cyklady. agnieszka jawor-polak

1978d (2015)/2008d סומכי sumchi. - przygoda w jerozolimie (dla dzieci). jacek santorski & co. z ang. elżbieta abłamowicz

1982/2010 מנוכה נכונה menuchá nechoná. - spokój doskonały. świat książki. magdalena sommer

1987/1994?5?d קופסה שחורה kufsá szchorá. - czarna skrzynka. nowa . z ang. danuta górska

1989/1995 לדעת איזה ladaát iszá. - poznać kobietę. czytelnik. ewa świderska

1991/1996d המצב השלישי hamacáw haszliszí. - fima. muza. z ang. anna esdem tempska

1994/2000 על תגידי לילה al tagídi lajla. - nie mów noc. czytelnik. agnieszka jawor

1995d/1999(2015) פנתר במרתף pantér bamartéf. - pantera w piwnicy. muza . z ang. danuta sękalska

1999/2002 אותו הים otó hajám. - to samo morze. muza . tomasz korzeniowski

2000 d מנזר השתקנים minzar haszatkanim. – klasztor trapistów (opow. z tomu tam gdzie wyją szakale)

2002/2005 סיפור על אהבה וחושך sipúr al ahawá wechószech. - opowieść o miłości i mroku. muza. leszek kwiatkowski

2005/2006 פתאום בעומק היער pitóm baómek hajaár. - nagle w głębi lasu. rebis. leszek kwiatkowski

2007/2008 חרוזי החיים והמוות charuzéi hachajím wehamáwet. - Rymy życia i śmierci. rebis. leszek kwiatkowski

2009/2010 d תמונות מחיי הכפר tmunót mechajéj hakfár. - Sceny z życia wiejskiego. (powieść z opowiadań) rebis. leszek kwiatkowski

2012d/2013d בין חברים bejn chawerím. - wśród swoich. rebis. leszek kwiatkowski (opowiadania)

2014d/2015d הבשורה על פי יהודה habesorá al pi jehúda. - Judasz. rebis. leszek kwiatkowski

 

eseje

 

1979/2004 באור התכלת העזה (w ostrym świetle błękitu. stąd 7 esejów w: czarownik swojego plemienia. prószyński. z ang. danuta sękalska

1982/1996 פה ושם בארץ ישראל (tu i tam w kraju izraela) na ziemi izraela. nowa. z ang. monika czerniewska

1987/2004 ממורדות הלבנון (ze stoków linbanu. stąd esej „mi-mordot lebanon” w: czarownik swojego plemienia. prószyński. z ang. danuta sękalska

1993 שתיקת השמים: עגנון משתומם על אלוהים milczenie nieba: agnon w stuporze wobec boga

1996/2003 מתחילים הסיפור opowieść się zaczyna. prószyński. z ang. wacław sadkowski

1998 d כל התקוות: מחשבות על זהות ישראלית (wszystkie nadzieje: rozmyślania o tożsamości izraelskiej)

2002 d בעצם יש כאן שתי מלחמות (właściwie są tu dwie wojny)

2006 על מדרונות הר הגעש (na zboczach wulkanu. 3 eseje)

2006/2010 how to cure a fanatic. jak uleczyć fanatyka (eseje wygłoszone w tybindze). prószyński media 2010, danuta sękalska

2014d/2014 יהודים ומילים żydzi i słowa. czytelnik. piotr paziński

2017d/2018d שלום לקנאים do fanatyków. rebis. leszek kwiatkowski

2018d/2019d ממה עשוי התפוח z czego powstaje jabłko. rebis. leszek kwiatkowski

2019 כל החשבון עוד לא נגמר (cały rachunek jeszcze nie zamknięty)