bo – piętnasty fragment tory (wj. 10,1 – 13,16) na kolejny tydzień. w poprzednich czternastu były trzy, a w tym jest dwadzieścia z 613 przykazań [nakazów i zakazów] תרי"ג מצוות tarjag micwot. powiemy o nich na końcu tego posta. tymczasem zostały jeszcze trzy plagi egipskie. bóg wysyła mojżesza do faraona בא אל פרעה כי-אני הכבדתי את-לבו bo el faro’ ki-ani hichbadti et libo, pardes lauder: idź do faraona, bo ja sprawiłem, że on i jego słudzy są nieprzejednani. romaniuk: którego serce uczyniłem nieczułym. cylkow: upornym serce jego. bt: uczyniłem twardym. wujek: jam bowiem zatwardził serce jego. hichbadti to dosłownie uczyniłem ciężkim. bóg chce, by mojżesz swojemu synowi i wnukowi opowiedział אשר התעללתי במצרים aszer hitala’lti bemicra’im, pardes lauder: jak zadrwiłem z egipcjan. bt i romaniuk: co zdziałałem w egipcie. cylkow: com zdziałał w micraim. wujek: ilemkroć zstarł egipcjany. faraon zgadza się wypuścić tylko mężczyzn i dodaje ראו כי רכה נגד פניכם reu’ ki raa’ neged pneiche’m, pardes lauder: zobaczcie, że zło jest przed wami. cylkow: patrzcie, bo zło przed obliczem waszem. wujek: któż o tym wątpi, że co najgorzej myślicie. bt: patrzcie jakie złe są wasze zamierzenia. romaniuk: przecież widać, że knujecie coś złego. bóg sprawił, że faraon ich nie wypuścił. wtedy mojżesz wyciągnął laskę, bóg skierował wiatr, który ורוח הקדים נשא את הארבה weru’ach hakadi’m nasa’ et haarbe’ pardes lauder, cylkow i bt: i wschodni wiatr przyniósł szarańczę. wujek: wiatr parzący podniósł szarańczą. romaniuk dodaje: pierwszą szarańczę. potem nastała ciemność. וימש חושך wejame’sz choszech. pardes lauder: dotykalna ciemność. wujek: ciemności […] że się ich mógł dotknąć. romaniuk i podobnie bt: że można będzie ich dotknąć. cylkow: i zgęści się ciemność. ale i to nie pomogło. zatem przyszedł czas na ostatnią plagę. ומת כל-בכור בארץ ישראל umet kol-bechor beere’c micra’im. pardes lauder: i każdy pierworodny w ziemi egipskiej umrze. wujek (cylkow, romaniuk i bt podobnie): i umrze wszelkie pierworodne w ziemi egipskiej. faraon nie posłuchał, zatem בחתצי הלילה ויהוה הכה כל-בכור בארץ מצרים bachaci’ halai’la chika’ kol-bechor beere’c micra’im. pardes lauder: o północy bóg zabił wszystkich pierworodnych w ziemi egipskiej. wujek: i zstało się w pól nocy. pobił pan wszelkie pierworodne w ziemi egipskiej. cylkow: poraził. bt: pozabijał. romaniuk: była północ, kiedy jahwe rozpoczął dzieło zagłady. jeszcze raz pardes lauder: bóg zabił. tej nocy faraon wezwał mojżesza i aharona i powiedział קומו צאו מתוך עמי pardes lauder: wyjdźcie spośród mojego ludu. wujek: wstańcie a wynidźcie od ludu mego. romaniuk: idźcie stąd. zostawcie mój lud. bt: wstańcie, wyruszajcie z pośrodka mojego ludu. ale zanim wyszli: ישאלו ממיצרים כלי כסף וכלי זהב ושמלות iszalu’ mimicra’im klei’-kesef ukle’i-zaha’w usmalo’t poprosili egipcjan o naczynia ze srebra, ze złota i ubrania. a bóg sprawił, że im pożyczali. wujek: poprosili u egipjcanów naczynia śrebrnego i złotego i szat bardzo wiele. bt: wypożyczali od egipcjan. bóg się do tego przychylił וינצלו את-מצרים wejenaclu’ et-micraim. pardes lauder: i opróżnili egipt. wujek: i złupili egipcjany. cylkow: i tak opróżnili micrejczyków. bt: złupili egipcjan. romaniuk: egipcjanie ograbieni ze wszystkiego.
i tak bóg poprowadził hebrajczyków do ziemi kenaanitów, chitytów, emorytów, chiwitów, jewusytów, ארץ זבת חלב ודבש erec zawa’t chala’w udwasz ziemi opływającej mlekiem i miodem.
w naszych postach staramy się pokazać najważniejsze fragmenty tory i nie komentujemy ich, zostawiając to czytelnikom. w całej torze, jak wiemy, jest 613 przykazań obowiązujących wierzącego żyda. one są po to, by je wypełniać, a nie komentować. stanowią o istocie judaizmu. ale my, nie będąc żydami, będziemy je komentować i oceniać, czy według nas dobre są czy nie. czy judaizm może nam coś oferować. będziemy się posługiwać opracowaniem ewy gordon „613 przykazań judaizmu. austeria 2006) i kolejno oznaczać proporcjami - jeśli pierwsze jest dobre, to mamy (1/1), kolejne dobre (2/2), jeśli nie, to mamy (2/1) itd. do tej pory pojawiły się trzy przykazania: 1/1 פרו ורבו pru urwu’ płódźcie się i rozmnażajcie - nie wymaga komentarza. 2/1 by się obrzezać - nie wiadomo po co. 3/1. zakaz jedzenia גיד הנשה gid hanasze’ ścięgna stawu biodrowego – cóż z tego, że anioł podczas walki z jakubem uszkodził mu staw biodrowy. w dzisiejszym fragmencie jest przykazań dwadzieścia. 4/1 poświęcanie ראש חודש początku nowego miesiąca – jakie ma znaczenie dla naszego duchowego życia, że właśnie zaczął się nowy miesiąc. 5/1 שחטו szachatu’ - zarżnijcie baranka na ofiarę pesachową – to i wszystkie przykazania ofiarnicze wykreślamy. 6/1אכלו את-הבשר achlu’ et-habasa’r jedzenie mięsa z ofiary pesachowej – kto nie chce nie musi jeść mięsa, zwłaszcza na pamiątkę. 7/1 zakaz jedzenia surowej lub gotowanej ofiary pesachowej, tylko צלי-אש cli-esz pieczoną – nie wymaga komentarza. 8/1 zakaz zostawiania mięsa ofiary pesachowej עד בוקר ad boker do rana – bez komentarza. 9/1 przykazanie usunięcia z domu חמץ chamec, wszelkiego zboża zakwaszonego, na pamiątkę wyjścia z egiptu, gdy nie było czasu na pieczenia chleba i zabrali tylko ciasto niezkwaszone, macę – bez komentarza. 10/1 przykazanie תאכלו מצות tochlu’ maco’t jedzcie macę – na pamiątkę jak wyżej. bez komentarza. 11/1 שבעת ימים sziwa’t jami’m siedem dni nie wolno w domu przechowywać חמץ chamec, kwaszonego – bez komentarza. 12/1 כל-צחמצת kol-machmecet, wszelkiego zakwasu jeść nie wolno w święto pesach – bez komentarza. 13/1 כל-בן-נכר kol ben necher, żaden obcy, cudzoziemiec, nie może jeść ofiary pesachowej – co wpływa na izolację i poczucie obcości otoczenia. 14/1 תושב ושכיר toszaw wesachir osiadły i najemnik nie może jej spożywać – j.w. 15/1 לא-תוציא מין-הבית lo-toci’ min-haba’it, nie wolno wynosić ofiary z domu – bez komentarza. 16/1 ועצם לא תשברו בו wee’cem lo tiszberu’ bo – nie złamiecie kości ofiary pesachowej – bez komentarza. 17/1 כל-ערל לא-יאכל בו kol-are’l lo jocha’l bo, nie będzie jej jadł żaden nieobrzezany – bez komentarza. 18/1 קדש-לי כל-בכור kade’sz-li kol’becho’r – poświęć mi każde pierworodne – czy to zwierzę, czy to dziecko pierworodne musi być oddane w ofierze bogu. ale dziecko można wykupić od kohena. a dzieci kohenów i lewitów nie trzeba wykupywać. oczywiście dzisiaj w takim przykazaniu nie ma ani sensu ani pożytku. 19/1 ולא יאכל חמץ welo jeache’l chame’c nie jeść chamecu w pesach – bez komentarza. 20/1 ולא-יראה לך חמץ welo-irae’ lecha’ chamec, nie będziesz widział kwaszonego przez siedem dni – bez komentarza. 21/2 והגדת לבנך wehigadta’ lewincha’, opowiesz synowi o wyjściu z egiptu – ważny moment w historii narodu, trzeba pamiętać, ale opowieść musi mieć dzisiaj komentarz. 22/2 חמור תפדה chamo’r tifde’ osła wykupisz – jak wyżej, żadnych ofiar. 23/2 ואם-לא תפדה וערפתו we-im lo tifde’ wearafat’, jeśli nie wykupisz osła, to złamiesz mu kark – jak wyżej. to tyle przykazań w tym fragmencie.