tora תורה (pięć pierwszych ksiąg biblii), fragment (9) wajeszéw (rdz. 37,1-40,23). przekłady polskie: (sandauer) – artur sandauer. bóg, szatan, mesjasz… i (1977). (pardes lauder) – tora pardes lauder. przekład ewa gordon (2001). (piela) – księga rodzaju. przełożył i opracował marek piela (2020). pirkej awot פרקי אבות traktat miszny, dotyczący etyki. jezus ישוע nieuznany w judaizmie mesjasz.
rdz. 37,4: bracia józefa widzieli, że ojciec jego kocha go najbardziej, dlatego: יִּשְׂנְא֖וּ אֹת֑וֹ וְלֹ֥א יָכְל֖וּ דַּבְּר֥וֹ לְשָׁלֹֽם isnú otó weló jachlú dabrú leszalóm - znienawidzili go i nie potrafili rozmawiać (piela): serdecznie, (sandauer): spokojnie, (pardes lauder): przyjaźnie.
rdz. 37,20: bracia mówili: zabijmy go - נַהַרְגֵ֗הוּ naharogehú.
rdz. 37,22: ruben, chcąc go ratować powiedział: הַשְׁלִ֣יכוּ אֹת֗וֹ אֶל־הַבּ֤וֹר הַזֶּה֙ haszlichú otó el-habór hazé wrzućcie go (żywego) do tej studni.
rdz. 37,28: potem bracia go sprzedali יִּמְכְּר֧וּ imkerú.
rdz. 37,31: potem bracia zarżnęli kozła i יִּטְבְּל֥וּ אֶת־הַכֻּתֹּ֖נֶת בַּדָּֽם itbelú et-hakutónet badám zamoczyli koszulę (józefa) we krwi, posłali ją do ojca, sugerując śmierć józefa.
rdz. 38,7: bóg zabija era: וַיְהִ֗י עֵ֚ר בְּכ֣וֹר יְהוּדָ֔ה רַ֖ע בְּעֵינֵ֣י יְהוָ֑ה וַיְמִתֵ֖הוּ יְהוָֽה wajechí er bchór jehuda ra beejnei jhwh wajamitéhu jhwh. (piela): er nie podobał się bogu jahwe i został przezeń zabity. (sandauer): … i bóg go uśmiercił. (pardes lauder): er… był zły w oczach pana i bóg sprawił, że umarł.
rdz. 38,10: bóg zabija onana: וַיֵּ֛רַע בְּעֵינֵ֥י יְהוָ֖ה אֲשֶׁ֣ר עָשָׂ֑ה וַיָּ֖מֶת גַּם־אֹתֽוֹ wajerá beejnéi jhwh aszér asá wajamét ga-otó. (piela): to, co robił onan, nie podobało się bogu jahwe, który zabił także jego. (sandauer): i nie spodobało się, co czynił, bogu, więc i jego uśmiercił. (pardes lauder): to, co robił, było złe w oczach boga i sprawił, że umarł także on.
rdz. 38,24: juda kazał spalić tamar, bo ludzie donieśli, że tamar זָֽנְתָה֙ zantá. (piela): dopuściła się cudzołóstwa. (sandauer): łajdaczyła się. (pardes lauder): popełniła nierząd.
rdz. 40,22: faraon kazał powiesić nadwornego piekarza אֵ֛ת שַׂ֥ר הָאֹפִ֖ים תָּלָ֑ה et sar haofím talá.
pirkej awot 1,12 hilel הלל uczył: kochaj pokój אוהב שלום ohéw szalóm i podążaj za pokojem רודף שלום rodéf szalóm, kochaj bliźnich אוהב את הבריות ohéw et habrijot i przybliżaj ich do tory [wiedzy] ומקרבן לתורה umekarwán latorá.
jezus (mt 9,11-12) dlaczego מַדּוּעַ madúa wasz nauczyciel רַבְּכֶם rabchém jada wspólnie z celnikami i grzesznikami הַחַטָּאִים hachataím? nie potrzebują lekarza zdrowi, lecz ci, którzy się źle mają.