twierdzenie 23 סֻכֹּת ואַרְבַּעַת הַמִּינִים sukot wearbaat haminim – sukot i cztery rodzaje. sukot (szałasy, to nazwa święta na pamiątkę przebywania żydów na pustyni po wyjściu z egiptu. biblia mówi tylko: סוכה suká - szałas oraz פרי עץ הדר ec pri hadar - owoc drzewa cytrusowego, כפות תמרים kapot tmarim - gałąź palmy, עץ-עבות ec-awot - drzewo-listowie oraz ערבי-נחל arwej nachal – wierzba nadrzeczna.
bóg nie dał dokładnych instrukcji ani jak zbudować szałas, ani że owoc to cytron (etrog אתרוג), a ec-awot to mirt. i skąd wiadomo, że ma być ich odpowiednio: jeden (owoc), jeden (lulaw), dwie (gałązki wierzby) i trzy (gałązki mirtu).
o czterech rodzajach z tory wspomina tysiąc lat później księga nechemiasza (8,15) ale jej autorzy słowem nie wspominają, ze wiedzą o tym z tory ustnej. jednak instruują naród jak budować koszerny szałas i co to są te cztery rodzaje. autorzy omawianej tu książki, eitan bar i golan broszi (mit tory ustnej - מיתוס התורה שבעל פה) sugerują, że to religia rabinów, halachiczna, której poddają się dzisiaj wszyscy klienci sprzedawców etrogów itp.
wiadomo od rabinów, a rabini mówią, że dowiedzieli się tego z tory ustnej. nie można uciec od przyznania - piszą bar i broszi – że religia rabiniczna to najbardziej opłacalny biznes.
dalej autorzy wspominają czasy niewoli i zaginięcie tory pisanej, aż odnaleziono zwój, z którego ezdrasz i nechemiasz odnowili praktykę tory, bo dotąd lud nic nie wiedział o jej nakazach i świętach. zaraz zaraz, ale jeśli była tora ustna, to jak mógł lud nie wiedzieć? znaczy, jednak nie było i nie ma przekazu od boga, a to co rabini zwą torą, to po prostu tradycja oraz innowacja.
(foto: pikiwiki. na targu w bnej brak)
