twierdzenie 19 – שַׁבַּ֥ת szabat. tora pisana (szemot, wj. 35, 2) nakazuje święcić siódmy dzień tygodnia. według kalendarza żydowskiego to sobota, po hebrajsku szabat. należy powstrzymywać się od pracy. problem jednak w definicji pracy, której nie ma w torze. czyli po prostu należy nic nie robić i już. ale człowiek tak łatwo nie ustępuje i pojawiają się pytania szczegółowe. odpowiadają rabini, na przykład, że nie wolno odrywać kawałków papieru z rolki. a twierdzą tak na podstawie istniejącej podobno tory ustnej, którą podobno bóg przekazał mojżeszowi, a ten dalej ludowi. tak twierdzą rabini. na przykład מנשה בן פורת menasze ben porat, czy יוסי מזרחי josi mizrachi, który, jak zauważyli autorzy omawianej tu książki eitan bar i golan broszi (mit tory ustnej - איתן בר, גולן בשורי: מיתוס התורה שבעל-פה), lekceważą sławne słowa mędrców חז"ל chazal: דיברה תורה כלשון בני אדם tora mówiła ludzkim językiem, co znaczy, że została napisana zrozumiale dla każdego i nie trzeba jej rozkodowywać.
mojżesz tego nie wiedział? ale przecież podobno dostał już torę ustną z wszystkimi szczegółami, więc na co czekał. przecież ta tora ustna wymienia 39 prac zakazanych w szabat. rabini wymigują się i mówią, że chodzi o to, że mojżesz nie wiedział tylko jaki rodzaj śmierci wybrać. a raszi רש"י, komentator tory, mówi, że nie oni wiedzieli jak człowiek ten ma umrzeć, ale przecież wiedzieli, że sprofanował szabat. autorzy książki mówią, że przecież z odpowiedzi boga wynika, że mojżesz nie wiedział, że ten człowiek musi umrzeć. jeśli mojżesz by wiedział, to po co bóg powiedział, że musi umrzeć ten człek. poza tym, w ślad za wyjaśnieniami rabinów, pojawia się kolejny problem: talmud i wszyscy komentatorzy, ustalili, że mojżesz nie wiedział jakim rodzajem śmierci ukarać owego człowieka. ale, jeśli mojżesz naprawdę otrzymał torę ustną, to już winien był wiedzieć, że trzeba go ukamienować. wiedzieć, że ktoś jest winien śmierci i znać sposób wykonania kary.
a więc, jaka praca jest w sobotę zakazana?
na przykład zakaz rozniecania ognia w domostwach. nie ogień jest tu problemem, ale czynność jego rozpalania. dlaczego? o pracy מְלָאכָה֒ melacha, mowa w księdze wyjścia 35,2 dwukrotnie. w egipcie hebrajczycy pracowali bez przerwy. a gdy otrzymali torę, przeczytali, że bóg nakazuje im odpocząć i poświęcić czas dla siebie, rodzinie i odpoczynkowi. problem jest nie ogień, ale jego rozpalanie. to sporo roboty było. obecnie הלכה halacha (prawo żydowskie, tora ustna) zakazuje odrywania od siebie dwóch plastykowych kubeczków z jogurtem, odrywać papier toaletowy, wycierać się, spoglądać w lustro, bo możesz zobaczyć biały włos i nie daj bóg zechcesz go wyrwać, a poza tym mnóstwo innych zakazów zasmuca boskie serce.
rabin efraim kachlon אפרים כחלון mówi, że gdyby bóg chciał, by człowiek się nie męczył w sobotę, to by powiedział: odpocznij, nic nie rób. ale jak na ironię, tora tak właśnie mówi: sześć dni pracuj, a siódmego nie rób nic. a przy okazji – mówią bar i broszi – studenci jeszyw dzisiaj, pracują także w sobotę, bo skoro ich studia tory i talmudu to ich codzienna praca poniekąd, więc w sobotę winni jej zaprzestać.
i na koniec, kwiestia goja. w księdze שמות szemot, wyjścia 20, 10 czytamy, że zakaz pracy obejmuje hebrajczyka, jego rodzinę, służących, a także cudzoziemca, przychodnia itp. w domu hebrajczyka, zwanego גר ger. rabini przekręcili, przeinaczyli znaczenie słowa ger i uznali, że to konwertyta, że się התגייר hitgajer – przeszedł konwersję. zatem i obcego nie wolno zatrudniać w sobotę. i co dalej? rabini stworzyli coś z niczego i mówią, że istnieje goj szabatowy, któremu też nie wolno nakazywać prac. ale robić aluzje co miałby zrobić akurat w sobotę – to już wolno.
ponadto, tora zakazuje pracy także obcym, ale rabini, na odwrót, mówią, że goj, który odpoczywa - winien umrzeć (sanhedryn 58b). nawet, jeśli dziś nikt ich nie prześladuje, to prawo wciąż jest aktualne. nikt go nie unieważnił.
