komentarz do tory (6) czyny karalne i niemoralne

toldot תּוֹלְדֹ֥ת dzieje, potomstwo (ברשית bereszit, rdz. 25,19-28-9).

25,25-26 rodzą się bliźniaki, ezaw עֵשָֽׂו esaw i jakub יַעֲקֹ֑ב jaakow i są złą zapowiedzią niezgody między narodami. 25,33 ezaw urodził się pierwszy, ale lekkomyślnie, będąc głodnym, oddał (sprzedał) swe pierwszeństwo jakubowi, wzgardził pozycją, ale kogo dzisiaj obchodzi, które dziecko urodziło się pierwsze? jakie przywileje ma dzisiaj pierworodny? jedyna przestroga to nie rób nic na głodnego. 26,7 izaak יִצְחָ֛ק icchak i rebeka רִבְקָ֖ה rywka trafiają do obcego kraju i tam izaak, bojąc się, że go zabiją i wezmą jego żonę, namawia rywkę, by użyć kłamstwa i podają się za rodzeństwo. ale awimelech król filistyński אֲבִימֶ֙לֶךְ֙ מֶ֣לֶךְ פְּלִשְׁתִּ֔ים awimelech melech plisztím, widzi jak izaak (piela): migdali się, (sandauer): zabawia się, (pardes): zażywa przyjemności z rywką, odkrywa kłamstwo i wystraszony, że ktoś z jego ludzi mógł popełnić podwójne zło zabijając izaaka i biorąc zamężną. 26,14 izaak wzbogaca się, a filistyni mu zazdrościli יְקַנְא֥וּ jekanú, więc zasypali wszystkie studnie izaaka i zażądali, by izaak odszedł od nich, bo jest potężniejszy. tu dobra nauka – nie zadawaj się z bogatszymi. 26,19 izaak odszedł i wykopał nową studnię, nazwał ją esek עֵ֔שֶׂק (sprawa i kłótnia), bo znów były o nią (sandauer): niesnaski. 27,8-9 rywka nakłania (podżega) jakuba do kłamstwa i pomaga mu wyłudzić od ojca błogosławieństwo בְּרָכָה brachá, skutkiem tego 27,19 jakub kłamiąc, mówi ojcu: jestem ezawem אָנֹכִי֙ עֵשָׂ֣ו anochí esaw, dopuszczając się razem z matką czynów dzisiaj karalnych. 27,41 ezaw znienawidził וַיִּשְׂטֹ֤ם waistóm brata i mówił sobie w sercu בְּלִבּ֗וֹ belibó - szkoda, że piela i pardes opuszczają to serce jako biblijną staroświeckość, ale na szczęście sandauer je ratuje, dodając nawet, że ezaw nie mówił, ale: knuł ezaw w sercu swym. na koniec 28,1 izaak przykazuje jakubowi, by nie brał sobie żony spośród miejscowych, czym wśród miejscowych sympatii sobie nie zaskarbi i co w postaci ideowego izolacjonizmu będzie się za narodem ciągnęło przez wieki, i 28,4 życzył mu, by się rozmnożył i zawładnął ziemią, w której mieszka לְרִשְׁתְּךָ֙ אֶת־אֶ֣רֶץ מְגֻרֶ֔יךָ lerisztechá et-erec meguréicha, co zapowiada wszystkie złe rzeczy, które się staną, gdy hebrajczycy z egiptu wyjdą, by zawładnąć ziemią obiecaną.