wyniki wyszukiwania

מדריך נהג בוורוצלב ורוצלב ובפולין בעברית ברכב מותאם עד שמונה מטיילים. טיולים ברחבי פולין כל המקומות וורשה קרקוב זקופנה גדנסק אגמים פוזנן לובלין שלזיה התחתית טבע אטרקציות טיו לי פ ולי ן טיולי פולין עם מ דר יך דובר עברית ופולנ ית פעיל בתחו ם משנת 2011 metayelim @gmail.com | whatsapp + 48798866952 וורוצלב והאזור שלזיה התחתית היסטוריה| תרבות | קונצרטים | טבע | ספא | ילדים | כיף | אוכל | קניות שורשים | שואה hebrajskakafe.com ברוכים הבאים לאתר תיירות ישראלים בפולין עם מדריך פולני דובר עברית ומתמצא ביהדות מפוזנן לוורוצלב וחזרה אם אתם בפוזנן וראיתם כבר הכל, אז למה לא לבקר בוורוצלב. שעתיים ורבע ברכבת נוחה ואתם נהנים והאווירה אחרת ונופים חדשים. עיר בת מעל שש מאות אלף תושבים, בירת המחוז שלזיה התחתית (גם הוא ראוי ביקור). מלאה אטרקציות, אולם המאה, גן יפני, מזרקה, גן החיות, פנורמה רצלביצקה, אי הקטדרלה, תצפיות, ברכות, קניון מגנוליה, אווטלט פקטורי metayelim@gmail.com | whatsapp +48798866952 מפוזנן לוורוצלב וחזרה הכי קל לבוא ברכבת מהירה ונוחה, שעתיים ורבע נסיעה, יוצאים בשמונה וחוזרים בשש לדגמה. המחיר כיוון אחד פחות מארבעים ש"ח. יורדים בתחנה wrocław główny ושם אני כבר מחכה לכם ולוקח לסיור ארבע שעות לראות גם אי הקטדרלה, גם העיר העתיקה וגם בית הכנסת ורובע ארבע דתות. ובעצם הכל מה שתבקשו. גם נשתה קפה מעולה בשוק. metayelim@gmail.com | whatsapp +48798866952 וורוצלב וגמדים מחכים לכם גם בחורף ללא שלג כן, בינואר 2020 אין שלג בוורוצלב. לא משנה. חג המולד נגמר והיריד הבא בוורוצלב הוא בזמן חג הפסחא 12-13 באפריל. ומיד אחר כך שלושה ימים של קונצרטים, כולל כמו בשנים הקודמות ניסיון לשבור את השיא גינס בנגינה בגיטרות היי ג'ו של הנדריקס. לאחרונה ניגנו יחד 7423 גיטרות. כרגע רגיל - גמדים, גשרים, מסעדות וקפה, גן החיות, פארק מיים ועוד. metayelim@gmail.com | whatsapp+48798866952 וורוצלב יריד חג המולד עד 31.12 Rynek ורחוב Świdnicka השדה התעופה של וורוצלב הוא קטן ואין צורך לחפש איפה איפה איפה מוניות. הן ממש מאחורי הדלת, אבל... מה שנמצא שם עולה עד 70 ש"ח. עדיף להזמין בטלפון taxi ryba 713067067 או דרך יישומון bolt. יש גם אוטובוס לקניון dominikańska שהוא בעיר העתיקה ולתחנת הרכבת המרכזית. ואל תשכחו להזמין סיור בעיר. לטיול באזור באותו יום תקבלו הסעה חינם למלון. metayelim@gmail.com | whatsapp +48798866952 וורוצלב ברגל 4 שעות העיר העתיקה, רובע יהודי, אי הקתדרלה כיכר המרכזית|כיכר המלח|כיכר יהודית ורובע ארבע דתות - אנדרטה גיבורי גטו וורשה|בית הכנסת החסידה הלבנה|הפורום הלאומי למוזיקה|ארמון הקייסר–מרפסת של היטלר–בית אופרה|תיאטרון יהודי ומועדון תרבות יהודי|אנדרטה של בית הכנסת החדש|האוניברסיטה - אולם לאופולדינום–מגדל תצפית|מוסד אוסולינאום|אוסטרוב טומסקי–האי הקתדרלה ומגדל תצפית–זו התחלה היסטורית של העיר| שוק מקורה. metayelim@gmail.com | whatsapp +48798866952 ילדים בוורוצלב ובאיזור לונאפרקים | מכרות מלח וזהב, מרכז קופרניקוס, הידרופוליס, אין ספור אקוואפרקים, גני חיות, מוזיאון צעצועים, פארק אמריקאי המזרח הפרוע. טיול יומי לאיזור מלא אטרקציות |המדריך יעזור בכול, צמוד אליכם עשר שעות ביום. מוזיאון הרכבת – 60 קילומטרים מוורוצלב – יאבוז'ינה סונסקה. metayelim@gmail.com | whatsapp +48798866952 הסטוריה תרבות וקונצרטים בוורוצלב ובאיזור חמישה עשר אתרי יונסקו בוורשה, קרקוב, טורון, זאמוסצ', מלבורק,, קלווריה זבז'ידובסקה, מכרות מלח, כנסיות עץ, כנסיות פרבוסלביות, כנסיות השלום יבור וסבידניצה אושוויץ-בירקנאו, יער עד ביאלובייז'ה, אולם המאה | המדריך יעזור בכול, צמוד אליכם עשר שעות ביום. metayelim@gmail.com | whatsapp +48798866952 טבע וספא בוורוצלב ובאיזור הרים | עמקים | אגמים | נהרות | יערות עד | ספא במלונות בהרים ובעיירות נופש | המדריך יעזור בכול, צמוד אליכם עשר שעות ביום. metayelim@gmail.com | whatsapp +48798866952 קרקוב | וורשה | וורוצלב | לודז' | לובלין | פוזנן | זקופנה | ושאר פולין הזמינו סיור וטיול בעיר ובאזור עם מדריך נהג דובר עברית | whatsapp/tel. +48798866952 | metayelim@gmail.com

sylwetki polskich tłumaczy z języka hebrajskiego. spotkania hebraistów polskich stowarzyszenie tłumaczy literatury hebraiści - członkowie stowarzyszenia. stl.org.pl/baza-tlumaczy jan chryzostom gintyłło (1789-1857) Jednym z pierwszych hebraistów polskich był Jerzy Liban z Legnicy, a Uniwersytet Jagielloński, gdzie Liban wykładał w 1520 roku to jedna z pierwszych uczelni umożliwiających studia hebrajskie. W Królestwie Polskim na początku XIX wieku języków wschodnich nauczało istniejące przez 21 lat od 1803 roku Seminarium Główne w Wilnie. Kiedy w 1808 roku rozpoczął tam studia Jan Chryzostom Gintyłło żydowska populacja Królestwa sięgała dziewięciu procent ogółu ludności. Spośród niej dwieście dzieci miało możliwość świeckiej nauki w pierwszej szkole otworzonej właśnie w Wilnie, przy udziale tamtejszego Uniwersytetu i za jego przyczyną z uwagi na wstrzymanie pomocy, po sześciu miesiącach zamkniętej. Później Gintyłło wyda książeczkę „Nauka czytania po polsku dla młodzi wyznania starozakonnego”, co ma miejsce w 1817 roku, tuż przed utworzeniem w Królestwie Polskim szkół elementarnych dla młodzieży żydowskiej. W 1820 do trzech istniejących takich szkół uczęszcza około 300 uczniów. Od 1818 w Warszawie istniało kilka szkół elementarnych prywatnych wyłącznie dla dziewcząt. W Galicji wcześniej, bo już od 1785 powstają szkoły publiczne świeckie (od 1789 istniał przymus szkolny dla młodzieży żydowskiej). Podobnie jak w Królestwie akcja miała cel rusyfikacyjny i poprzedzona była „Statutem o urządzeniu Żydów” zatwierdzonym przez cara Aleksandra I w 1804 roku, tak w Galicji chodziło o germanizowanie Żydów, co oczywiście nie podobało się szerokim kręgom ludności żydowskiej. Stąd m.in. w 1813 roku w Tarnopolu powstała świecka szkoła elementarna z jęz. wykł. polskim i niemieckim. W zaborze pruskim jak wszystkie dzieci tak i żydowskie podlegały obowiązkowi szkolnemu w szkołach publicznych. Nie wiadomo jakie motywacje legły u podstaw zainteresowania Jana Chryzostoma Gintyłły językiem hebrajskim, wiadomo jednak, iż wykorzystał je później nie tylko do dysput z rabinami, mającymi nakłonić ich do porzucenia błędu odrzucenia Chrystusa, ale i do prób przyswojenia młodzi żydowskiej polskiej kulturze. Oczywiście nawet jeśli podobne tendencje, czego przejawem była m.in. sławna praca Loena Pinskera z Odessy „Autoemancipation” z końca wieku, nie są jeszcze powszechne, choć w Królestwie słowo „emancypacja” wobec Żydów znane jest na jego początku — takie, jeszcze nieznaczne próby pozyskania Żydów dla polskiej kultury istnieją w tym samym czasie niezależnie od późniejszych wysiłków Gintyłły i stanowiska samych Żydów. W 1810 roku Samuel Baum, uważany za pierwszego Żyda krakowskiego publikującego swe prace w języku polskim, wręcza Fryderykowi Augustowi, księciu warszawskiemu polski przekład ustępu o etyce z „Sefer ha-brit” Pinkasa Eliasza - autora z Wilna. Sto lat później sytuacja zmienia się do tego stopnia, iż obecność w polskiej kulturze Żydów między innymi z powodu skali zjawiska, staje się przedmiotem niechęci części polskiego społeczeństwa. Gintyłło nie był pierwszym, który Żydom w Polsce sprzyjał, ale był bodaj pierwszym, który napisał dla nich polski elementarz i hebrajsko-polski słownik. Najnowsza polska encyklopedia powszechna milczy o tym ze wszech miar ciekawym człowieku. Wśród nielicznych źródeł wiadomości o nim podaje Julian Bartoszewicz w „Encyklopedii Powszechnej” Orgelbranda, Tadeusz Turkowski w „Polskim Słowniku Biograficznym” i Janusz Bazydło w „Encyklopedii Katolickiej” (TN KUL). Bibliografię zamyka kilka wspominek oraz jedyna monografia wydana w 1928 roku w Wilnie, napisana po żydowsku (w jidisz) przez Pinchasa Kona i dotąd nieprzetłumaczona „Dos erste hebreisz-idisze leienbuch fun der poiliszer szprach un zein mechaber der biskup Jan Chryzostom Gintyłło” (Pierwsza hebrajsko –żydowska czytanka polska i jej autor biskup Jan Chryzostom Gintyłło). Kon podaje jednak, iż Gintyłło w pierwszej połowie XIX wieku był w kręgach katolickich postacią znaną, a noty o nim znajdują się we wszystkich polskich ogólnych i katolickich encyklopediach, choć mają charakter stereotypowy. Seminarium Główne w Wilnie odegrało istotną rolę zarówno w historii Kościoła katolickiego w zaborze rosyjskim, jak też jako znaczny polski ośrodek studiów orientalistycznych. Gintyłło rozpoczyna naukę po rocznym pobycie w seminarium krasławskim. Ma 19 lat i pod wpływem orientalisty ks. Szymona Feliksa Żukowskiego wykładającego w Seminarium hebrajski, zaczyna interesować się tym językiem. Greki i łaciny uczył się prywatnie u Godfryda Groddecka (Grodka) profesora Uniwersytetu Wileńskiego, nauczyciela Mickiewicza i Lelewela. Jidisz znał bodaj z dzieciństwa. Sam ks. Żukowski jednak porzuca studia orientalne, choć go książę Adam Kazimierz Czartoryski na Krym wysyłał celem poduczenia arabskiego. Czartoryski koresponudjący z Tadeuszem Czackim w sprawie wprowadzenia wykładów hebrajskiego, chaldejskiego i arabskiego do Liceum Krzemienieckiego szanuje Gintyłłę, którym zainteresuje się poprzez Józefa (?) Zawadzkiego, wydawcę Gintyłły. Wysoki poziom kształcenia i duże wymagania uczelni sprawiają, że w tym samym 1808 roku inni studenci rezygnują. Wśród nich Nikodem Milewicz, kleryk archidiecezji mohylewskiej „wyprasza się z seminaryum iako niesposobny do tak wielu obiektów Nauk słuchania”, a inni, jak Bowblewicz i Daukszewicz w 1810 roku sami zmuszali do ich wydalenia. Ci dwaj, być może właśnie od nadmiaru nauk „włóczyli się po mieście, pili, wielu z sobą po nierządnych domach wodzili i zepsuli”. Nie koniec na tym. Po wyjściu z Seminarium „ujechawszy jednak milę drogi, ale żałując miasta, które im tylu dostarczało rozrywek, postanowili i tę ostatnią chwilę swego pobytu w Wilnie spędzić jak najweselej (… i przedostawszy się za rogatki) całą noc pili w traktyerze na Pohulance w niegodnem swoiem towarzystwie”. Sam Gintyłło jednak takiej nabiera do nauki ochoty, że wraz z dwoma innymi studentami wnosi w maju 1812 roku o pozwolenia pozostania w Seminarium na rok piąty „dla pogłębienia znajomości Pisma świętego, historii Kościoła, literatury hebrajskiej, greckiej i łacińskiej”. Miesiąc później jednak po wkroczeniu do Wilna wojsk napoleońskich w seminarium umieszczono 67 chirurgów wojskowych ze służącymi i kompanię strzelców. Klerycy pojechali na wakacje, prócz ostatniego roku bliskiego święceń kapłańskich. A kiedy do Seminarium trafia 600 żołnierzy regimentu westfelskiego, na miejscu zostaje tylko 17 starszych kleryków kończących studia. W otwartym ponownie w 1916 roku Seminarium prefektem łacińskim znajdujemy Gintyłłę, który rok później w zastępstwie ks. Bobrowskiego wykłada tam Pismo święte. Niewiele jest dat w ułożonym przez nas życiorysie Gintyłły, ten bowiem życie całe niemal spędził na gromadzeniu i studiowaniu ksiąg, a przecież dat kolejnych nabytków i lektur do curriculum powszechnie nie wpisuje się. Poświęcił się literaturze hebrajskiej i „gdyby żył w Niemczech lub w Anglii — pisze Julian Bartoszewicz — imię jego byłoby znakomite, rozgłośne, jako wielostronnego uczonego i pierwszego hebraisty”. Ów zapał do studiów idzie u Gintyłły w parze z brakiem talentu wykładowcy i jak się wkrótce przekona, brakiem talentów w administracji. Zostawszy w 1821 roku kanonikiem kapituły żmudzkiej, około 1824 asesorem Kolegium Duchownego w Petersburgu nie bez późniejszych kłopotów, w 1838 z nominacji cesarza sufraganem żmudzkim (telszowskim), w końcu otrzymawszy w 1844 roku zarząd diecezji żmudzkiej, odznaczany orderami św. Anny (1835), św. Włodzimierza (1841) i św. Stanisława (1846) nie zawsze znajduje uznanie i mimo starań rządu Watykan do końca odmawia nu nominacji. Na ile zaważyły na braku takiej decyzji opinie o nim, że „mimo posiadania wielkiej biblioteki i znajomości języków jest człowiekiem, z którym o niczym i w żadnym języku rozmówić się nie sposób” (T. Turkowski, PSB, T. VIII), że „odznaczał się charakterem trzpiotowatym (…) i nie umiał utrzymać ani powagi kapłańskiej, ani zachować prostej przyzwoitości” nie wiadomo. Mikołaj Mianowski określa go nawet jako intryganta. W 1850 roku ustępując biskupowi M. Wołonczewskiemu Gintyłło zamknął się razem z księgozbiorem i własną trumną w rezydencji biskupiej w Olsiadach, pędząc tam żywot erudyty i bibliofila. „Mieszkanie miał jak muzeum — pisze Julian Bartoszewicz podający liczbę 30 tysięcy tomów jego biblioteki — półki i stoły uginały się pod woluminami dzieł, ściany osłaniały się u niego mappami, potokami historyi kościelnej i świeckiej, obrazami świętych i portretami papieżów, doktorów kościoła i uczonych mężów. Pracował bez odpoczynku. Wszystkie dochody swoje obracał na zakup książek; w tym celu odbywał sam podróże po Niemczech. W Lipsku, Wiedniu, Berlinie, w Petersburgu, nabywał rzadkie i kosztowne dzieła; tak połowa księgarni sławnego niegdyś księgarza i antykwariusza w Petersburgu Greffa, przeszła na jego własność. (…) Nauka jednak nie była u niego celem ale środkiem. Gintyłło był to człowiek praktyczny. Zapalił się do nawracania nie katolików, a zwłaszcza Żydów”. Widzialnym i jedynym efektem jego ciężkiej pracy pozostał elementarz z 1817 roku „Nauka czytania”, choć jego wydawca, wileński księgarz Józef Zawadzki rok wcześniej komplementując autora przed Czartoryskim donosił o zamiarze publikacji elementarza arabskiego „do użycia Tatarów tutejszych oraz dla ichże książkę do nabożeństwa codziennego w tekście arabskim z tłumaczeniem polskim”. O dążeniach Gintyłły do nawracania Żydów świadczą wyraźnie tytuły prac jakie pozostały w rękopisie. Gdzie pozostały nie wiadomo. Ponieważ biblioteka podzielona po śmierci Gintyłły trafiła w jednej części do seminarium w Kownie, a w drugiej do bernardyńskiego klasztoru w Kretyndze, Pinchas Kon w swojej pracy sugerował w 1928 roku, iż właśnie w tamtejszym klasztorze mogą znajdować się niedrukowane dzieła Gintyłły, wśród których wymienia się „Wypisy wszystkich miejsc z Talmudu i z dzieł rabinicznych o Messyaszu i religii chrześcijańskiej”, „Rozprawę o prawdziwości przyjścia Messyasza” (w języku hebrajskim), „Katechizm katolicki dla żydów” (napisany w języku jakiego starozakonni nasi używają na Żmudzi), tysiącstronicowy „Słownik hebrajsko-polski” nadto wiele drobnych rozpraw oraz tajemnicze „grube tomy”. Dlaczego nie wydał tych prac? Czy można uznać, że jego intencje zgodne były z budzącym się ruchem asymilatorskim Żydów? Kim był dla Żydów i dla Kościoła? Może dysputy jakie prowadził z uczonymi Żydami przekonały go o jałowości walk Kościoła z Synagogą o dusze. Rezygnując pozostawał jakkolwiek w zgodzie z duchem sentencji pomieszczonej w rubryce „Zdania obyczajowe” własnego elementarza „Strzeż się mieszać w cudze sprawy, bo sobie rzadko, a prawie nigdy drugim nie dogodzisz”. Gintyłło umarł w sierpniu 1857 roku. Pochowano go w grobie, który sobie w kościele parafialnym za życia zbudował. Odnalezienie jego prac może mieć dzisiaj znaczenie jedynie poznawcze, historyczne, użytkowe raczej nie, choć pewnych korzyści można spodziewać się po wspomnianym słowniku. justyn pranajtis (1861-1917)

eliezer ben jehuda 1858-1922 אליעזר בן יהודה wskrzesiciel języka hebrajskiego | מחייה השפה העברית przełożył z hebrajskiego tomasz korzeniowski foto: eliezer ben jehuda eliezer

język hebrajski współczesny, urzędowy język w izraelu. język mówiony, codzienny i literacki. kultury. język hebrajski biblijny. o hebrajskim i jego użytkownikach. hebrajski to język semicki, nie jidysz. amos oz | עמוס עוז rozmyślania o mowie hebrajskiej | הרהורים על השפה העברית przełożył z hebrajskiego tomasz korzeniowski Mowa hebrajska, to moja pełna wstydu, pożądania, żalów i tęsknoty historia miłości. Kocham tę mowę od dzieciństwa. Jej słowa, melodię, kaprysy. Zalecam się do niej aż do śmieszności. Ciągle usiłuję odgadnąć co lubi i co ją złości. Czasami próbowałem się wymądrzać, żeby mnie zaakceptowała. Ale tak naprawdę, ona nie należy do mnie. Nie należy do nikogo. To język piękny i trudny do pisania opowiadań, trudny do naukowych badań i do codziennych rozmów. Najpierw był własnością proroków, a potem, jakby w innym wcieleniu, tanaitów. A po tanaitach nie należał już do nikogo. Choć niezupełnie. Mowa hebrajska pozwalała zbliżyć się innym, wprawdzie nie całym sercem, tylko ot tak, odrobinę – i umykała dalej. Nie należała ani do Bialika, ani do Agnona. Nie należała i zarazem należała. Oddawała się tylko trochę – i uciekała dalej, w inne regiony. Uczę się jej każdego dnia przez całe życie. Nie żebym powtarzał słowa, albo reguły składni, czy prawa wokalizacji, tylko próbuję śledzić i zrozumieć przypadki jej miłości i nienawiści. Ściślej, zrozumieć, czego ona nienawidzi i czego nie może ścierpieć. Kiedyś napisałem opowiadanie o krzyżowcach. Zacząłem tak:תחילה רגשו הכפרים (Tchila ragszu hakfarim ; Na początku wsie burzyły się). Kropka i nowe zdanie. Potem, w przekładzie angielskim wyszło tak: „It all began with outbreaks of discontent in the villages”(1). Przepadła kamienna twardość hebrajskiego. Angielski początek jest ugnieciony jakby z materiału bardziej miękkiego: drewna, albo gliny. Powiedziałem kiedyś: mowa hebrajska lubi absolutną zwięzłość, bo jej zaranie – jako mowy pisanej – to wykuwanie biblijnych wersetów w kamieniu. I doprasza się kompaktowości. Oszczędności. Inne języki zrodziły się na papirusie. W moim hebrajskim zdaniu pojawia się słowo „ragszu” (2) – a z nim cała orgia odgłosów i pogłosów: [3] Lama ragszu gojim uleumim iehgu reik. [4] Hajam ragasz. [5] Regesz. [6] Hitragszut. Angielski mógł mi zaproponować „discontent”, „rage”, „rebelliousness”. A tu, język dopełniacza. Bialik napisał – jakby jednym pociągnięciem pędzla – ilmej-nefesz (7). Spróbujmy powiedzieć to po angielsku, rzekł mi kiedyś Szlonski, a ilmej-hanefesz będą też otyli, ociężali, a także wierszokleci. Nasz nowy język hebrajski jest w połowie skałą a w połowie to wędrowne piaski. Przy czym, ta skała nie jest monolitem: są tam warstwy biblijnych „skał pierwotnych”, są miękkie, misznaickie kamienie (8) i jest język modlitwy, a wreszcie nadchodzą związki późniejsze: język pajtanów (9), język poetów Hiszpanii, opowiadań literatury bogobojnej (tj. tworzonej w kręgu ludzi pobożnych, dla których życie wg. przykazań jest całym światem – TK), mendelowy (10), bialikowy, agnonowy. A dalej – wędrowne piaski: eksperymenty „kolokwialne”, strumienie składni z jidisz, rosyjskiego, niemieckiego, angielskiego, i znów – jak w średniowieczu – z arabskiego. Wszystko tam jest. Niektórzy spośród pisarzy urodzonych w Kraju, próbowali naśladować „język mówiony”. Ich książki pełne są „zeców” (11), „slików” (12), findżanów z czizbatami (13), dżadów (14), eisen-betonu i chewremanów (15), słów, których znaczenia nie znają już moje córki. Piaski powędrowały dalej. „Eisen-beton”, to wyrażenie, jakiego może dzisiaj użyć tylko stary polityk, albo sterany nauczyciel, próbujący schlebiać publiczności, ale wzbudzający jedynie chichot. Język Palmachu brzmi dzisiaj bardziej archaicznie niż język Mendele i Agnona, i bardziej hermetycznie niż język księgi Jeremiasza. Istnieje przy tym wielka pokusa, by używać nowoczesnych wyrażeń, aromatów świeżych, niczym strumienie wrzącej lawy. Osiemdziesiąt lat temu, w 1893 roku, profesor Klausner – wuj mego ojca – opublikował artykuł w czasopiśmie „Hamelic” pod tytułem „Nowe słowa i poprawna pisownia”. Potem napisał artykuł pod tytułem Sfat ewer – safa chaja (16). Oczywiście wyrażenie sfat ewer już nie istnieje, ale mowa – istnieje, i to istnieje naprawdę, jak spieniony żywioł, żyje życiem burzliwym. Tak jak ona, może żyła tylko angielszczyzna w okresie elżbietańskim, gdy była w stanie wyczyniać niczym szelma brewerie z dzikusem-prawodawcą, jakim był Szekspir. Kto dzisiaj śmiałby wyczyniać takie brewerie w angielskim? Może jakiś szalony i genialny Irlandczyk. Albo Faulkner. Angielszczyzna konwencjonalna to dostojna zrównoważona lady, a hebrajszczyzna współczesna – to jakby szelma napalona. Dzisiaj jest cała z tobą, u twych stóp, gotowa na wszelkie swawole, ucieszona każdą śmiałą nowością, a kiedy przez mgnienie oka jesteś za jej plecami i trochę śmieszny leżysz rozłożony na łopatki, ona rusza ku nowym kochankom. Kim jest dla niej Szlonski (17) i cóż wspólnego z nią mają mądrości Palmachu, i gdzież jest Dawid Awidan, a gdzie ona. Jedynie proroków i tanaitów (19) nie zapomina nigdy, nawet na chwilę. Zdradza ich na drogach z wszystkimi przechodniami i wraca póki co z sezonowymi anglomanami, ale tych z daleka widać wszędzie w tle, jak góry i morze. W istocie, mamy język pisany i języki mówione. Te, zmieniają się mniej więcej co kilka lat. Języki pisane i „klucze stylu” (klucze w rozumieniu muzycznym) zmieniają się gdzieś tak co dekadę. Wszystkie języki mówione są ubogie i wątłe. Większość ludzi wokół mnie używa czynnie zasobu słownictwa z około tysiącem do tysiąca pięciuset słów, a i tę garstkę uwierają docierające zza morza górnolotne struktury i sezonowy krój. Ludzie znają dwadzieścia tysięcy różnych słów hebrajskich, ale na potrzeby rozmowy czy oświadczenia w telewizji, na potrzeby życia codziennego, używają ledwie kilkuset, które dopełniają zazwyczaj gestami, intonacją, minami i wszelkiego rodzaju „tego”, „taki…”, „no…”, „i tak dalej”. Być może za pomocą zaledwie sześciuset „czynnych” słów da się prowadzić fabrykę, kompanię czołgów, albo politykę zagraniczną. Ale tak nie można się dogadywać. To za mało. Nie można się zalecać, kłócić, wpływać na drugiego, za pomocą tak niewielu słów. I naprawdę nie można też prawidłowo myśleć. Można, co najwyżej, „zamknąć kwestię”, albo „zająć się poważnie sprawą”, czy też „zacząć trochę porządkować”. Mam nadzieję, że literatura pisana ostatecznie zdoła wzbogacić język mówiony. Koniec końców, granice języka, to kres twego świata i nie będziesz mógł dobrze myśleć o czymś, czego nie zdołasz wyrazić słowami. Szansa wyrażenia kwestii skomplikowanych, spraw delikatnych, to okazja wzbogacenia życia i przeżywania go w rytmie delikatnym i złożonym. Ograniczanie mowy, to jedno z głównych źródeł ogólnego grubiaństwa i dzikości. Czegoś złożonego, powiedziałem, niekoniecznie obfitego. Obfitość słów nie czyni ani złożoności, ani delikatności, ani dokładności. To pochodzi nie z zasobu słownictwa, tylko z zasobu frazeologii. Hebrajski w ustach Icchaka Rabina jest ubogi, „niewłaściwy”, a poza tym – konkretny i dokładny. Na swój sposób także bogaty. Pomimo nieszczęsnych alofonów i innych uchybień, wyraża się precyzyjnie i bez żadnych pokrętnych, albo ledwie wyczuwalnych, pojęciowych klisz. Dla porównania, w spotkaniu (nieszczęsnym) kilku poetów i pisarzy z Gołdą Meir w jej domu, uczestniczył także Israel Galili, który powiedział – między innymi – że szanuje pisarzy z natury, szanuje ich za to, że „wśród nich się [jak to powiedział po hebrajsku] temes”. Natychmiast wśród poetów i pisarzy wybuchła gorączkowa szeptanina: Co to jest temes? (Psalm 58, 9: Wg Cylkowa: Jako ślimak rozpływający się niech znika...). Galili chciał powiedzieć, że się rozpływa wśród poetów i pisarzy). I oto, co dziwne, poza tym temes nikt z uczestników nie pamiętał ani słowa z wszystkich górnolotnych i pustych formułek Galiliego (bez błędów językowych, czy składniowych!). Oprócz języka Galiliego z jednej strony i języka Rabina z drugiej, jest też język Dajana. Być może bardziej fascynujący niż tamte. Pracowałem kiedyś z kilkoma studentami nad tym co się nazywa „sprawdzaniem stylu” jednej z przemów Dajana. Cóż za wspaniały człowiek. Inspiracją do jego najlepszych przemów są cmentarze. W mowach pogrzebowych wznosi się niemal do poziomu poety. Od pogrzebu Roja Rotberga (20) w Nachal-Oz przed operacją synajską, do całkiem nieodległego pogrzebu Arika Regewa (21). Po zbadaniu okazało się, że język Dajana na jakikolwiek temat, zawsze przesiąknięty jest śmiercią: „Porozumienie zawieszenia broni umarło i zostało pogrzebane”. „Idea częściowego uporządkowania wyzionęła ducha”. „Egzystencja palestyńska umarła”. Nie miejsce tu na sprawdzanie, czy owi zmarli Dajana nie żyją naprawdę, ale warto zauważyć radość śmierci, którą język tego człowieka zdradza uszom słuchacza. (Dodajmy do tego jego wykopki pod każdym wzgórzem, magię jaskiń, flirt ze śmiercią, wyrażający się śmiałym galopem ku wszystkim miejscom, gdzie spadają pociski). Wszystko to w silnym powiązaniu z Altermanem (22), z poezją-umarłych-wspinających-się-do-okien-żywych [Kohelet – TK]. Aż po granice obsesji: Magia śmierci oczarowuje Dajana. (Zobacz jego wstęp w specjalnym wydaniu poezji Altermana dla rodzin, które straciły dzieci, jakie ukazało się w okresie zajmowania przez Dajana urzędu ministra bezpieczeństwa: „Śmierć to nie koniec walki, tylko jej kulminacja, to nie zagłada życia, tylko wyrażenie pełni jego sił…”. I dalej: „Nie tylko walka służy ocaleniu, ale taką jest też śmierć jako część walki, walki, która jest radością ocalenia…”). Przez te mroczne słowa wyziera jakaś poetycka romantyczna tęsknota do śmierci, którą przyjąłbym całym sercem od poety albo pisarza, ale wieje grozą, gdy pochodzi od człowieka, który podejmuje decyzje w sprawach życia i śmierci wielu ludzi. To człowiek, który siedzi w sztabie, otoczony sarkofagami, starożytnymi trumnami, otoczony atmosferą Altermana, emanujący zapachem śmierci we wszystkich politycznych przemówieniach. (Jak powiedziałem, nie tu miejsce, by mówić o ich treści). Język Dajana ujawnia fascynującą warstwę duchową, może nie jest wyjątkowy pośród jego rówieśników i w jego pokoleniu (kto jeszcze, prócz poety z jego pokolenia, mógłby napisać – w pierwszej osobie liczby mnogiej – „Oto leżą nasze ciała”? (23). Może straciliśmy w Dajanie autentycznego poetę, wyrażającego przeżycia tych, którzy tu się urodzili i których życie minęło na wojnach i na zawieszeniach broni celem wygłoszenia mowy pogrzebowej. Ale przy sterze i przed deską rozdzielczą rządu nie trzeba mi poetów. Półmrok uczuć, czarny diabelski ogień, sam to trochę znam. I to nie na odległość. Skażeni nim, łączą się, fraternizują. Za układem kierowniczo-hamulcowym chciałbym widzieć nie wizjonera o figuratywnym języku, tylko trzeźwego, światłego, dokładnego i chłodnego pilota. Nie takich, co „słyszą głosy z góry”, i nie „obdarzonych intuicją”. Kilka lat przed wybuchem Wojny Sześciodniowej, pokazano mi zreprodukowany tajny dokument, w którym między innymi przeczytałem: „Potężne egipskie centra wojskowe na wschodnim Synaju”. Słowo „potężne” [hebr. adirim – TK] ktoś skreślił i zapisał nad nim odręcznie: „bardzo duże” [hebr. gedolim meod – TK]. A ja, niczym ukąszony przez węża, pobiegłem sprawdzać i nie zaznałem spokoju, póki nie wyjaśniłem, czyje to pismo. I okazało się, naturalnie, że to skreślenie i notka naczelnego dowódcy wojsk, Icchaka Rabina. Od tamtego dnia podążam za nim: nie zawsze, nie we wszystkim, ale za jakąś linią podstawową: przymiotnik adirim pochodzi z Biblii. Rabin nie chciał usuwać tego przymiotnika na rzecz jakiegoś sezonowego „izraelizmu”, mógł w to miejsce napisać: „poważne”. Ale on, rozstrzygnął z pewnością bez większego trudu, wybierając styl osobisty, nie „piękny”, ale słuszny, delikatny i trafny. Teraz jestem oczywiście jedynym w całym kraju, popierającym Icchaka Rabina z powodu jego hebrajskiego stylu. 1974 przekład i przypisy tomasz korzeniowski Wszystko zaczęło się od oznak niezadowolenia w wioskach – w przekładzie z angielskiego Moniki Czerniewskiej. Rebis, 1996. Ragszu - burzyły się, szumiały, robiły wrzawę, huczały – według Słownika hebrajsko-polskiego Miriam Szir (Wolman-Sieraczkowej) i Dawida Szira, Tel Awiw 1958. Dlaczego narody burzyły się, a ludy wrzawę wznosiły daremną. (Ps. 2,1, tłum. TK) Zwrot jehgu reik (wrzawę wznosiły daremną) Biblia Tysiąclecia wyd. 3 oddaje przez: knują daremne zamysły, Czesław Miłosz: knują zamysły daremne, przekład ks. Wujka: wymyślały próżne rzeczy. Morze było wzburzone. Uczucie, ale także: odczucie, wyczucie, poczucie, emocja, szum, poszum, zmysł – Słownik op. cit. Wzruszenie ale także: rozczulenie, rozrzewnienie, poruszenie, podniecenie, wzburzenie, drażliwość – Słownik, op. cit. Skromni (dosłownie: milczący) duchem. Twórców Miszny, pierwszej części Talmudu. Poetów liturgicznych. Mendele Mojcher Sforim (1835-1917), klasyk literatury jidisz i hebrajskiej. Zec (jidisz) – silne uderzenie; hałas. Slik (jidisz) – kryjówka broni w okresie walki podziemnej; znikanie, nieobecność. Findżan (arabski) – metalowe naczynie do kawy ; czizbaty – opowiadania z elementami fikcji i przesady, bujd, powszechnych w języku bojowników Palmachu, paramilitarnej organizacji żydowskiej w Izraelu w okresie mandatu brytyjskiego. Bohaterów, odważnych arabski). Chewreman (jidisz) – dobry, uczynny chłopak, na którym zawsze można polegać. Mowa hebrajska – mowa żywa. Awraham Szlonski (1900-1973), poeta hebrajski, żyjący w Izraelu. Dawid Awidan (1934-1995), poeta hebrajski, żyjący w Izraelu. Tanaici – talmudyści z okresu powstawania Miszny (I w. – 220 r. n.e.). Po nich tekstem zajmowali się amoraici (do końca V w. n.e.), tworząc Gemarę. Obie części składają się na Talmud. Roj Rotberg (1935-1956), żołnierz izraelski zamordowany przez Arabów egipskich, którzy zbeszcześcili jego ciało. Arik Regew (1933-1968), urodzony w Polsce spadochroniarz izraelski, zginął podczas walki w dolinie Jordanu. Natan Alterman (1910-1970), poeta hebrajski, żyjący w Izraelu. Chaim Guri (ur. 1923-2018), poeta hebrajski, żyjący w Izraelu, należący do pokolenia okresu wojny wyzwoleńczej. Cytat z wiersza o wojnie wyzwoleńczej. Amos Oz: Baor hatchelet ha’aza : ma’amarim wereszimot. – Sifrijat Poalim : Hoca’at hakibuc ha’arci haszomer hacair, 1980.

hebrajska kafé projekt | popularyzacja języka hebrajskiego | klub kultura i podróże szkółka – nauka języka hebrajskiego półka – biblioteka hebrajsko-polska kółka – spotkania wydarzenia podróże bibółka - przekład literacki i oficyna teksty hebrajskie מוטו: אני מבקש לי רבי שיקרע את בשרי, ולא רבי שילטפני. (קוצקר רבה, מנחם מנדל מורגנשטרן) וזו הדברה האחת-אשרה: לא תרצה. (יהודה עמיחי) אל תהיה חנפן (קפה "עברית" פרויקט) motto: potrzebuję nauczyciela, który mnie rozszarpie, a nie takiego, co mnie pogłaszcze. (kocker rebe. menachem mendel morgenstern) a to jest przykazanie jedenaste: nie będziesz chciał. (jehuda amichaj) nie bądź klakierem. (hebrajska kafé projekt) idea (2018-2023) popularyzacja języka hebrajskiego, poznawanie kultury hebrajskiej i dorobku polskich hebraistów, społeczności izraelskiej, judaizmu i chrześcijaństwa, ich moralności, etyki i wzajemnych relacji. poznawanie polskiej oraz innych kultur, także poprzez kulturę i język hebrajski. klub i portal powstał w 2018 roku jako ośrodek niezależny. idea oraz kim jesteśmy (2024 - ) wcześniej zajmowaliśmy się popularyzowaniem języka hebrajskiego, skupiając się na poznawaniu podstaw judaizmu, a teraz na kulturach i tekstach innych. klub i portal pozostaje jako ośrodek niezależny. co robimy w iwrit kafé szkółka – tu uczymy się hebrajskiego na konwersacjach i korepetycjach. półka – tu czytamy teksty hebrajskie, nabywamy i wymieniamy książki. kółka – tu rozmawiamy po hebrajsku i o hebrajskim we wszelkich jego przejawach, również podróżując. bibółka – tu zajmujemy się przekładami tekstów hebrajskich. chrząszcz brzmi - tu tłumaczymy teksty z hebrajskiego i na hebrajski.

literatura polska po hebrajsku. przekłady. dzieje polski i jej literatury. kawa hafuch josef ozer| יוסף עוזר czesław miłosz i ja | przełożył z hebrajskiego tomasz korzeniowski Wspaniały poeta i mój przyjaciel, Czesław Miłosz, pisze: „Mówią, że moja muzyka jest anielska. Że kiedy słucha jej Książę Jego twarz, zakryta, łagodnieje. Z żebrakiem wtedy dzieliłby się władzą.” Jest u niego mądrość obserwatora, obejmującego pełnię dziejów pokolenia, i jego obawy o ludzką naturę, a wszystko obarczone ciężarem wyrażonym genialną lekkością: „W dzień końca świata Pszczoła krąży nad kwiatem nasturcji, Rybak naprawia błyszczącą sieć… Młode wróble czepiają się rynny…”. Chciałbym opowiedzieć o dniu, w którym pierwszy raz spotkałem Czesława Miłosza. Pewnego ranka wyszedłem z jesziwy „Or Sameach” w Jerozolimie, a nogi zaprowadziły mnie do księgarni na ulicy King George. Nie wiedziałem, że odkryję poezję, która będzie mi kamertonem, przyrządem według którego muzyk dostraja dźwięk swej melodii, kiedy będę pisał mój tom wierszy „Imię i królestwo”. Tego ranka, kiedy wróciłem do poezji po pięciu latach milczenia w jesziwie „Or Sameach”, rozpoczął się pewien krąg, a inny zamknął się podczas przypadkowego spotkania z pisarzem Icchakiem Orpazem. Spotkania, o którym opowiem za chwilę. Społeczeństwo lubi szufladkować, a ja znajduję się na wielokierunkowym skrzyżowaniu, popychany ku kierunkom różnym i sprzecznym. To moment, kiedy trzeba zająć pozycję. Człowiek prywatny nie jest całkiem prywatny, jest częścią młyna historii. Dla poezji nie jest to takie złe. Ale żałosne na płaszczyźnie życia, domu, dzieci. Mam siedmioro dzieci. Prawdziwe szczęście. Niełatwo być sefardyjczykiem (członkiem odłamu judaizmu rozwijającego się w Diasporze w krajach basenu Morza Śródziemnego – przyp. tłum.) w świecie judaizmu ortodoksyjnego. Jeszcze nie powiedziałeś apsik, a już klątwa i separacja czekają na ciebie za rogiem. Z rąk Icchaka Rabina odebrałem Nagrodę Premiera za poezję, a jestem też kierownikiem edukacji w Talmud-Tora (w gminnej religijnej szkole podstawowej – przyp. tłum.). Po prostu idylla. Ale wraz z moją publicznością nie gram na własnym boisku. To dlatego, kiedy podczas wieczoru literackiego podszedł do mnie rabin Menachem Fruman z osiedla Takoa, i obejmując mnie, powiedział „Kiedy czytasz, dostaję dreszczy”, było to tak wspaniałe doznanie. Do świata, w którym istnieją przykazania dotarłem, kiedy wyobraziłem sobie, że literatura też nie zawiera prawdziwego przesłania wszechświata. Któregoś dnia w jesziwie ogarnęła mnie tęsknota. Tęskniłem za językiem poezji. Brakowało mi, i z tego powodu byłem bliski depresji, piękna języka wyrażającego prywatne ja. Wstałem i zacząłem działać. Poszedłem z osiedla Ma’alot-Dafna na ulicę King George. Pamiętałem, że była tam księgarnia z dość dużą półką poezji. Czy znajdę na niej nowych autorów? Kiedy poszukujesz na półce księgarni książek z poezją, przekraczasz granice. Czujesz się jak ktoś, kto rozpoznaje swoich drogich, których nie widział wiele lat, i dociera ze swym pragnieniem do muru, który oddziela go od nich, i wyciąga dłoń, żeby dotknąć nimi dłoni ukochanej, albo brata. Na okładce książki, która przyciągnęła moją uwagę było napisane „Czesław Miłosz”. Przekład Dawid Weinfeld. Czytałem stojąc. Ten zapach towarzyszy mi do dzisiaj, te wspaniałe i tkliwe obrazy, które stworzył słowami swej poezji, a nade wszystko, głębia spojrzenia na świat. Perspektywa. Coś, czego jeszcze nie spotkałem w poezji izraelskiej. Szczególnie poraziła mnie gotowość polskiego poety do umiejscowiania w centrum swej liryki wartości świata zachodniego, aby potem weryfikować je na tle katastrofy drugiej wojny światowej i Zagłady. Byłem zaskoczony odkryciem u niego przyjaznych uczuć wobec judaizmu i Żydów. I siła. Ta poetycka siła! Moc! Jak tytuł jego książki „Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada”. Na okładce odkryłem, że otrzymał Nagrodę Nobla. Oj, jak się cieszyłem! Moje zmysły nie zawiodły! Rozpoznałem, że to wielka poezja już podczas pierwszej lektury. Kupiłem książkę i zamierzałem wrócić do jesziwy. Wsiadłem do autobusu i kto tam siedział? Pisarz Icchak Orpaz. Pozdrowiłem go. Pisarz był zdumiony. Skąd mnie znasz?! Popatrzył na moje cicit (frędzle u kamizelki noszone przez religijnych Żydów - przyp. tłum.) i znów na mnie. „Nie wiedziałem, że wy też czytacie moje opowiadania”, powiedział, a mnie to zdenerwowało, ale zrozumiałem i wybaczyłem. „Znam cię od czasów spotkań grupy Gabriela Mokeda w kawiarni ‘Sztern’„ , odpowiedziałem. „A więc, ty także nawróciłeś się? Dlaczego? Dlaczego?”, pytał. Zostałem w autobusie. Nie opuszcza się pisarza w połowie drogi. Pamiętałem dobrze jedno z jego opowiadań, jakie ukazało się w „Moznaim” (czasopiśmie Związku Pisarzy Hebrajskich w Tel Awiwie – przyp. tłum.) i wiedziałem, że zadziwię go, kiedy powiem: „To właśnie Jego opowiadanie pomogło mi nawrócić się”. „Moje opowiadanie?”. „Pisarz na pewno pamięta opowiadanie, które napisał”, tego zwyczaju zwracania się w trzeciej osobie nabrałem w jesziwie. „Opowiadanie o pewnym szaleńcu w Tel Awiwie, który zamordował swoich rodziców i uciekł na dach. Policjanci i zwykli przechodnie zebrali się wokół budynku złoszcząc się, i zachęcając go do skoku z dachu, żeby się zabił. A on stoi na dachu i w międzyczasie snuje opowiadanie. To najważniejszy, poruszający fragment”. Orpaz słucha mnie uważnie. Autobus jedzie ulicą Jaffo. W jesziwie zaczęła się już druga, popołudniowa część, a ja ciągnę: „On, na dachu, opowiada im o przeszłości. Opowiada im o wielu Żydach, którzy skakali z wysokiego urwiska w Italii, albo w Maroko, aby pofrunąć. Aby dotrzeć do Izraela, do Jerozolimy. Skakali bez strachu i rozbijali się. Włożyłeś w usta mordercy słowa, których znaczenie pojąłem”, ciągnąłem dalej. „Żydzi skakali z pełną wiarą z dachów i z urwiska ku Jerozolimie. Skakali – i rozbijali kości na kawałki”. Kiwnął głową. „I rzeczywiście, tutaj też, jeśli ktoś chciałby pofrunąć, roztrzaska kości na kawałki. Z jednym wyjątkiem. Ten, kto skakał będąc Żydem, jak opowiada człowiek na dachu w Tel Awiwie, miał możliwość wyobrazić sobie w duszy, że skacze dla jakiegoś ważnego celu. Była w nim wielkość. A tu mowa o skoku bez celu. Skok w Tel Awiwie nie ma znaczenia. W Tel Awiwie, który syjonizm poraził judaizmem, ale wymazał z niego resztkę duchowości, jaka tkwiła w bycie żydowskim”. Pokazałem mu wspaniałe tłumaczenie Weinfelda, które właśnie kupiłem. Autobus dotarł do dworca autobusowego i wysiedliśmy. Orpaz powiedział: „Gdybym wiedział, że to opowiadanie nawróci cię, nie napisałbym go”. Odpowiedź pisarza nie poruszyła mnie. Odnowiła nurtujące mnie od dawna pytanie: Czym jest istota literatury? Czy tylko nagą estetyką? Czy opowiadanie nie pretenduje do czynienia prawa i dobra, jaki ma sens? W jesziwie mówi się, że dobre pytanie jest lepsze niż szybka odpowiedź. Pozostałem z pytaniem. Icchak Orpaz napisał „Świeckiego pątnika”, ale w wywiadzie powiedział, że w chwilach niepokoju czyta Psalmy. Świecki Czesław Miłosz stał się wierzący na swój sposób. Co do mnie, myślę, że ten kto słucha i słyszy kapanie kranu, i słyszy upływający czas, słucha zmysłem wiary. Miłosz uruchamia poezję, jak anioł dotykający wszystkiego czarodziejską różdżką. Boję się powiedzieć głośno: chciałbym być uczniem Poety.

kraj i państwo. narody i religie. judaizm i reszta wiary. idee. trzecia świątynia. ludzie. pod drzewkiem figowym. sfat ewer. kultura. moral-etyka. hebrajska kafé gazeta nr 6 1 adar 5781 (13 lutego 2021) foto: bogobojni jerozolimczycy. (wikipedia) 1 kraj i państwo. safed mało miejscowości w izraelu ma polską nazwę. jedną z nich jest safed, hebrajski צפת cfat. senne miasteczko w górach (850 m.n.p.m., najwyżej w izraelu), piękne lasy, kilka kilometrów od jeziora genezaret - hebrajskiego kineret כנרת. okolice te opisane są w nowym testamencie, stąd polskie nazwy: kafarnaum כפר נחום kfar nachum, tyberiada טבריה tweria. ale safed ma polską nazwę chyba dlatego, że w XVIII wieku przyjechali tu z polski i jej okolic pierwsi chasydzi. safed to centrum kabały i mistycyzmu, z mnóstwem bóżnic i domów nauki, a od XVII wieku święte miasto judaizmu, obok jerozolimy, hebronu i tyberiady, która też jest w tej pięknej okolicy górnej galilei. urokliwe uliczki i zaułki, kamienie pokryte trawą, w oknach starych domów starcy, patrzący na przechodniów, niektórzy z nich na pewno wypatrują mesjasza. są i meczety, bo kiedyś to była arabska osada i nie zawsze było spokojnie. krzyżowcy wybudowali zamek-twierdzę, ale dzisiaj na jej miejscu jest park. nie obyło się bez trzęsienia ziemi, które opisuje jehoszua bar-josef w grubej i pięknej epopei miasta עיר קסומה ir ksumá (czarowne miasto), od XIX wieku do powstania państwa izraela. kto nie zwiedził safedu, nie zwiedził izraela. 1 kraj i państwo. talmud izraelski. hasło 4: historia i tradycja książka מגילת העצמאות עם תלמוד ישראלי „megilat haacmaut im talmud israeli” deklaracja niepodległości i talmud izraelski – jej czwarte hasło omawia stwierdzenie deklaracji niepodległości, że naród żydowski dochował wierności ziemi izraela z powodu więzi z historią i tradycją. ten związek narodu z ziemią znalazł się w centrum uwagi redaktorów deklaracji, jako podstawa usprawiedliwienia powstania państwa. związek moralny, na początku zamazany, zagmatwany, również pojawił się ostatecznie w końcowej wersji. kwestie te omawia (a towarzyszy im wiele drobnych cytatów) szesnaście obszerniejszych tekstów. między innymi anita szapira pisze o mitycznym wahadle historii i mitu (מטוטלת מיתית של היסטוריה ומסורת), rina chawlin: achad haam – tradycja jako kultura narodowa (אחד העם – מסורת כתרבות לאומית), biniamin jogaw o nowych starych świętach obchodzonych w kibucach (חגים חדשים ישנים. עיצוב התרבות בקיבוץ), czy moti zeira o tradycji pionierów (מסורת החלוצים). 2 narody i religie. judaizm i reszta wiary. bogobojni, jerozolimczycy jerozolimczycy to bogobojni חרדים charedim, ale nie litwacy ani nie chasydzi, tylko potomkowie grupy starej społeczności, zwanej haiszúw hajaszán w jerozolimie, począwszy od XVIII wieku. zwą ich też czelmers, od zniekształconego słowa w jidysz jeruszalmers, czyli jerozolimczycy właśnie. początkowo większością byli wśród nich zydzi sefardyjscy, ale obecnie nazwa jerozolimczycy zarezerwowana jest tylko dla aszkenazyjczyków. wywołują sympatię i kpinę zarazem. tak jak dla izraelczyków bogobojni to typ starego żyda, tak dla bogobojnych jerozolimczycy to typ starego żyda, któremu przypisuje się wizerunek nadmiernego tradycjonalisty, postaci nędznej i próżniaczej i dodają prostackie myślenie i przemądrzałość. oni sami z faktu bycia starymi żydami są dumni. nadto widzą siebie jako iskry/głownie starożytnej erec-izraelskości, trwającej mimo naporu imigrantów i świeckości. od XIX wieku uważa się ich za fanatyków religijnych, ale takimi nie są. 3 idee. syjonizm syjonizm, syjonizm, syjonizm. właściwie, co to znaczy? syjonizm to izrael? idea syjonizmu miała wspierać powstanie żydowskiego państwa, nieważne gdzie by to miało być. planowano w ugandzie albo gdzie indziej, ale ostatecznie stanęło na ziemi świętej. nowe państwo nazwano państwem izraela (przydomek izraela dostał jakub, syn izaaka, jak pamiętamy). w sumie, syjonistą może być każdy, niekoniecznie żyd, kto popiera ideę. nazwa od słowa ציון cijon, co jest jednym z siedemdziesięciu imion jerozolimy, gdzie jest góra syjon הר ציון har cijón. ale była też inna koncepcja syjonizmu, bez ziemi – syjonizm duchowy propagował aszer cwi gincberg, znany jako achad haam, intelektualista żydowski (1856-1927), który chciał, by swój syjon żydzi przeżywali na wygnaniu. więcej o syjonizmie już pisaliśmy. 4 ludzie i postaci. pod drzewkiem figowym. jeszajahu leibowic jeśli chcecie zrozumieć dzisiejszy izrael albo rozprawiać o jego naturze, a nie słyszeliście o jeszajahu leibowicu, to jesteście w trudnym położeniu, podobnie jak w trudnym położeniu sam leibowic stawiał społeczeństwo izraelskie. ten naukowiec (chemik, biochemik, neurofizjolog) i filozof (1903-1994) – „gniewny prorok rządów izraelskich” - to postać absolutnie nietuzinkowa w kraju, do którego przyjechał w 1935. urodzony w rydze i solidnie przygotowany na europejskich uniwersytetach. już maturę uzyskał nietypowo, bo bez przygotowania szkolnego. starczy spojrzeć na tytuł jednej z książek o nim - „dlaczego boimy się jeszajahu leibowica” (1995), w której mówi na przykład: nie jestem pewien przyszłości narodu żydowskiego. leibowic zwie ich judeo-nazistami. od 1954 do śmierci wydał czternaście książek 2001, a w kolejnych dziesięciu latach ukazało się jeszcze drugie tyle, w tym rozmowy z leibowicem i redagowane przez innych. już same tytuły sprawiają, że jest o czym myśleć: tora i przykazania dzisiaj (תורה ומצוות בזמן הזה), ciało i dusza – problem psycho-fizyczny (גוף ונפש - הבעיה הפסיכו-פיזית), granice rozumu : o myśli, wiedzy i wierze (מגבלות השכל: על מחשבה, מדע ואמונה), spór o wiarę i filozofię (ויכוחים על אמונה ופילוסופיה). ale dotąd tylko jedna ukazała się w polsce: pięć ksiąg wiary (ויכוחים על אמונה ופילוסופיה), którą z hebrajskiego przełożyła marzena zawanowska. tytułowe księgi wiary, to nie pięć ksiąg tory, bo z niej tylko księga rodzaju (czyli skąd wziął się człowiek i jak pojawił się bóg). pozostałe, też z biblii, to księga hioba (jak człowiek zaufał bogu) oraz księga koheleta (jak człowiek zauważył, że bóg nie zapewnia mu szczęścia). i jeszcze dwie: jedna - przewodnik błądzących (autor, mosze ben majmon, szuka dla boga miejsca w nowym świecie). druga – ścieżka ludzi prawych (sprawiedliwych, w której mosze chaim luzzatto pokazuje jak, mimo wszystko człowiek może znaleźć właściwą drogę). 5 sfat ewer. język hebrajski. instytucje języka kiedy żydzi zrozumieli, że nie chcą już w kółko powtarzać na wygnaniu „przyszłego roku w jerozolimie”, wtedy powstali i ruszyli do jerozolimy. dołączyli do nich syjoniści, którzy początkowo, wbrew swej nazwie, szukali miejsca na żydowskie państwo nawet poza syjonem, to jest poza miejscem, które kiedyś opuścili, ale ostatecznie nowe państwo żydowskie powstało właśnie tam. wśród elementów, które miały spajać przybyszów z różnych stron świata i nie zawsze podobnych do siebie, była genealogia, wyznawana religia oraz wspólny język. język początkowo oczywiście nie był wspólny, bo żydzi mówili wówczas wszystkimi językami świata, a najmniej właśnie hebrajskim. modlili się po hebrajsku, czytali święte księgi hebrajskie, ale życie codzienne i świeckie, dźwięczało wieżą babel, językową kakofonią. część przybyszów była nawet analfabetami, więc trzeba było nauczyć czytać, pisać i mówić po hebrajsku ich oraz całą resztę lingwistów. ale, jak uczyć i jak mówić językiem, który jak mówią „był martwy” blisko dwa tysiące lat? oczywiście potrzebny był tu dobry plan i sprawne instytucje. o dziejach języka pisaliśmy w pierwszym numerze [czytaj tu]. w 1886 w riszon lecijon otwarto pierwszą szkołę z hebrajskim językiem wykładowym. dwa lata później powstało hebrajskojęzyczne przedszkole. dzisiaj instytucji języka hebrajskiego nie brakuje (wydawnictwa, prasa ,radio, telewizja, internet, kino, teatr, szkoły wyższe i najniższe), kraj żyje w każdym aspekcie po hebrajsku, język rozwija się samoistnie, również we wszystkich odmianach slangu. można by zapytać, czy ktoś lub coś jest w stanie nad tym zapanować, pokierować. wprawdzie działa akademia języka hebrajskiego (między innymi powołuje do życia nowe wyrazy), ale ludzie nie czują się zobowiązani do absolutnego przestrzegania jej norm. do izraela przyjeżdżają wciąż nowi imigranci, na których z urzędu czekają ulpany. na stronie ministerstwa imigracji i absorpcji można znaleźć kontakt do 65 ulpanów hebrajskiego, a nie brak zainteresowanych nauką hebrajskiego także wśród turystów. 6 kultury i obyczaje. purim święto purim bazuje na biblijnym zwoju estery: dawno temu w persji/babilonii urzędnik królewski imieniem haman uznał, że naród żydowski jest zły i uzyskał zgodę króla na wymordowanie wszystkich żydów. żydzi ukrywali swą żydowskość, a wśród nich była estera, która wkradła się w łaski króla i została jego żoną. gdy haman zbudował dla żyda mardocheusza szubienicę, a król obiecał spełnić życzenie ester, na szubienicy zamiast mardocheusza, powieszono hamana. król wydał też dekret, pozwalając żydom na zemstę za plany hamana. wszystkich nie-żydów ogarnął strach (8,17) i kiedy trzynastego adar żydzi już mieli zginąć, stało się odwrotnie. krew polała się obficie (9,1-16). setki i tysiące w tym dziesięciu synów hamana zginęło. nazajutrz nadszedł dzień czternastego adar – czas świętowania. żydzi jedli, pili, słali sobie podarki i wspierali ubogich. i tak po dziś dzień obchodzą święto odwrócenia losów (purím פורים) – gdy zamiast zginąć, sami wymordowali innych. zamiast ofiarami, zostali mordercami. ich potomkowie tego dnia co roku w wesołym karnawale tańczą, jedzą i piją według zwyczaju ad lojadá, aż człowieku nie wiesz kto mordechaj a kto haman. szczególnie dzieci lubią karnawałowe przebieranki i słodycze. 7 życie literackie i artystyczne. kanon hebrajskiej literatury izraelskiej (3) w 2018 radio kan bet opublikowało listę „70 lat 70 książek”, najciekawszych książek wydanych w izraelu od 1948 roku, tworząc rodzaj kanonu, który warto i wypada znać i który tu publikujemy. w tej części lata 70. publikacje przekładów polskich książek z listy zaznaczymy. 1971 agnon עגנון (1932-1987). שירה szira (szira). piąta i ostatnia powieść agnona, opowiada historię profesora z jerozolimy, którego żona ma rodzić i trafia do szpitala, a on zajmuje się głównie pielęgniarką żony. przy okazji poznajemy życie jerozolimy lat 30., z jej mieszkańcami – starymi i młodymi, żydami, arabami, brytyjczykami, wierzącymi, ateistami i zaprzańcami. 1971 amalia kahana-karmon עמליה כהנא- כרמון (1926-2019) ירח בעמק איילון (księżyc w dolinie ajalonu). kryzys małżeński. aszer walczył z brytyjczykami, a teraz jest przedsiębiorcą skupionym na sobie. 1972 szulamit harewen שולמית הראבן (1930-2003) עיר ימים רבים (miasto dni wielu [stare miasto]). jerozolima okresu mandatu brytyjskiego, w której razem żyją żydzi, arabowie i brytyjczycy. portret dwóch rodzin żydowskich – jednej sefardyjskiej z hiszpanii i jednej aszkenazyjskiej z frankfurtu. 1974 jeszajahu koren ישעיהו קורן (1940). לוויה בצהרים (pogrzeb w południe). o mężatce, znudzonej i samotnej, wyobcowanej z otoczenia. kończy się niedobrze. 1976 ichcak ben-ner יצחק בן-נר (1937) שקיעה כפרית (wiejski zachód słońca). tom opowiadań. obraz izraelski okresu między wojną sześciodniową a wojną jom kipur. opowiadanie „nicole” po polsku ukazało się w antologii „powiedział między innymi…”, gdzie wszystkie opowiadania przełożyła renata jabłońska. 1977 jaakow szabtaj יעקב שבתאי (1934-1981). זכרון דברים (pamięć rzeczy/słów). do dzisiaj są pisarze piszący po szabtajowsku. ta powieść długich zdań bez znaków interpunkcyjnych opowiada o tel awiwie lat. 70. i przypadkach trzech przyjaciół w okresie kryzysu wieku, w połowie życia. rozwiedziony cezar, przebierający w kochankach. goldman, rozwiedziony i samotny, szuka sensu życia. israel, kawaler, muzyk, obojętny i milczek. 1977 a.b. jehoszua א"ב יהושע (1936) המאהב (Kochanek). po pięciu tomach opowiadań, to pierwsza powieść autora. sześć monologów sześciu postaci, żydów oraz młodzieńca arabskiego (w imię idei autora wprowadzania arabów do hebrajskiej literatury żydowskiej). powieść zaczyna się w dzień wybuchu wojny jom kipur. polski przekład: magdalena sommer (2005). 1977 jotam ruweni יותם ראובני (1949). בעד ההזיה (Czas halucynacji). Opowiadania. Temat dotąd niemal nieobecny w tej literaturze – homoseksualizm. Rodzaj wyznania autora. Jest w niej wątek Pier Paolo Passoliniego. 1977 sami michael סמי מיכאל (1926). חסות (Opieka). Urodzony w Iraku żydowski pisarz, jako jedyny bodaj w izraelu ukazuje arabów w pełni, w ich złożoności i bez stereotypów. żydówka szula, komunistka, ukrywa w domu arabskiego poetę w czasie, gdy jej mąż idzie na wojnę jom kipur. 1978 dawid schütz גוג שייץ (1941-2017) העשב והחול (trawa i piasek). debiutancka i autobiograficzna powieść autora urodzonego w niemczech, opowiada o rodzinie, w której matka porzuciła dziecko w czasie wojny. 8 moral-etyka. awraham ibn ezra: jesod mora wesod tora awraham ibn ezra אברהם אבן עזרא (1089-1164 lub 1167), biednym podróżnikiem był, w hiszpanii, włoszech, francji, anglii żył, odwiedził też afrykę, egipt, palestynę. i w babilonii był. pisał zatem głównie w podróży, a do jego ważniejszych dzieł należy komentarz do tory. pisał też o hebrajskiej gramatyce. o niej jeden rozdział (wszystkich jest dwanaście) znalazł się też w książce, o której tu piszemy יסוד מורא וסוד תורה jesód morá wesod torá – fundament bojaźni i tajemnica tory. kwestie moralności są w niej w sumie tylko częścią tematu, bo główny to przykazania. 9 słówka i zwroty historia היסטוריה historia | masoret מסורת tradycja | charedím חרדים bogobojni | haiszúw hajaszán הישוב הישן stara społeczność | leszaná habaá biruszlajim לְשָׁנָה הַבָּאָה בִּירוּשָׁלַיִם przyszłego roku w jerozolimie | ad lo jadá עד לא ידע aż nie wiadomo (kto jest kim).

bibliografia i katalog literatury pięknej, eseju, historycznej i popularno-naukowej, hebrajskiej i polskich przekładów po 1945. książki hebrajskie (literatura piękna) i przekłady na język polski w naszych zbiorach układ chronologiczny i alfabetyczny przekłady z języka hebrajskiego, chyba że zaznaczono inaczej. d - desiderata, brak aktualizacja: 2022-05-11 CHRONOLOGICZNIE (- oryginał, - - przekład) - מחבר. כותרת. שנת הוצאה - - Rok wydania przekładu Autor. Tytuł przekładu - 1922 דוב מבוליחוב. זכרונות. הוצאת כלל ברלין - - 1994 Pamiętniki reba Dowa Bera z Bolechowa - 1944 שאול טשרניכובסקי. שירים אחרונים. שוקן - 1950 יוחנן טברסקי. הבתולה מלודמיר. מוסד ביאליק - 1959 ש"י עגנון. הכנסת כלה. שוקן - 1965 חנוך ברטוב. פצעי בגרות. עם עובד - 1965 עמוס עוז. ארצות התן. מסדה - - 1998 Amos Oz. Tam gdzie wyją szakale - 1966 עמוס עוז. מקום אחר. כתר - - 2010 Amos Oz. Może gdzie indziej - 1968 עמוס עוז. מיכאל שלי. עם עובד - - 1991 Amos Oz. Mój Michał - - 2007 Amos Oz. Mój Michael - 1969 דוד שחר. קיץ בדרך הנביאים. הקיבוץ המאוחד - 1969 דוד שחר. היכל הכלים השבורים. ספרית פועלים - 1970 עמוס עוז. עד מוות. כתר - - 1996 Amos Oz. Aż do śmierci - 1972 נתן אלתרמן. שירים שמכבר. הקיבוץ המאוחד - 1972 d ק.צטניק. בית הבובות. שקמונה הוצאה לאור - - 1992 K. Cetnik. Dom lalek - 1972 פנחס שדה. החיים כמשל. הוצאת שוקן - 1973 עמוס עוס. לגעת במים לגעת ברוח. עם עובד - - 1998 Amos Oz Dotknij wiatru dotknij wody - 1973 חיים נחמן ביאליק. כל שירי ח. נ. ביאליק. דביר - 1974 נתן אלתרמן. רגעים. הקיבוץ המאוחד - 1974 יורם קניוק. חימו מלך ירושלים. עם עובד - 1975 ק. צטניק. פילפל. - 1976 עמוס עוז. הר העצה הרע. כתר - - 2009 Amos Oz. Wzgórze złej rady - 1977 אברהם ב. יהושע המאהב. שוקן - - 2005 Awraham B. Jehoszua. Kochanek - 1978 עמוס עוז. סומכי. הוצאה מחודשת - - 2008 Amos Oz. Przygoda w Jerozolimie - 1979 אהרון אפלפלד. באדנהיים עיר נופש. הקיבוץ המאוחד - - 2004 Aharon Appelfeld. Badenheim 1939 - 1979 חיים באר. נוצות. עם עובד - 1979 יהושע בר-יוסף. עיר קסומה. הקיבוץ המאוחד - 1979 עמוס עוז. באור התכלת העזה. סיפריית פועלים. - 1980 מניה הלוי. את אמא של אילן?. מסדה - 1980 בנימין תמוז. מינוטאר. כתר - - 2010 Biniamin Tamuz. Minotaur - 1981 אורי אורלב. סבתא סורגת. הוצאת מסדה - - rok? Uri Orlew. Babcia robi na drutach - 1981 אורי אורלב. האי ברחוב הציפורים. כתר - - rok? Uri Orlew. Wyspa na ulicy Ptasiej - 1982 עמוס עוז. מנוחה נכונה. כתר - - 2010 Amos Oz. Spokój doskonały - 1983 שופמן ג. ילקוט סיפורים. הוצאת יחד. - 1985 עמוס עוז. פה ושם בארץ-ישראל בסתיו 1982. עם עובד - - 1996 Amos Oz. Na Ziemi Izraela - 1986 דויד גרוסמן. עיין ערך: ״אהבה״. רומן. הקיבוץ המעוחד - - 2008 Dawid Grosman. Patrz pod miłość - 1986 חנוך לוין. החולה הנצחי והאהובה. הקיבוץ המעוחד - 1987 יהודית הנדל. ליד כפרים שקטים. הקיבוץ המעוחד - 1987 עמוס עוז. קופסה שחורה. כתר - - 1994 Amos Oz. Czarna skrzynka - 1987 עמוס עוז. ממורדות הלבנון. עם עובד. - 1987 נתן שחם. רביעית רוזנדורף. עם עובד. - 1988 מאיר שלו. רומן רוסי. עם עובד - - 1992 i 2010 Meir Szalew .Rosyjski romans - 1989 עמוס עוז. לדעת אישה - - 1995 Amos Oz. Poznać kobietę - 1989 שולמית לפיד. מקומון. כתר - - 2000 Szulamit Lapid. Gazeta lokalna - 1990 אברהם ב. יהושע. מר מאני. הקיבוץ המאוחד - - 2008 Awraham Jehoszua. Pan Mani - 1990 ישראל סגל. נעילה. כתר - 1990 יובל שמעוני. מעוף היונה. עם עובד - 1991 אהרון אפלפלד. מסילת ברזל. כתר. - - 2006 Aharon Appelfeld. Droga żelazna - 1991 דוד גרוסמן. ספר הדקדוק הפנימי. הקיבוץ המאוחד - - 2015 Dawid Grosman. Księga gramatyki intymnej - 1991 עמוס עוז. המצב השלישי. כתר - - 1996 Amos Oz. Fima - 1991 Amos Oz. Mój Michał. z ang. Urszula Łada-Zabłocka. Czytelnik - - 1968 עמוס עוז. מיכאל שלי oraz 2007 - 1992 אתגר קרת. צנורות. ען עובד - 1992 חנוך לוין. איש עומד מאחורי אשה יושבת. הקיבוץ המאוחד - 1992 Ka-tzetnik 135633. Dom lalek. z ang. Andrzej Horodeński. Orbita - - 1972 ק.צטניק. בית הבובות - 1992 Meir Szalew (Shalev). Rosyjski romans. Raja Bar Peled. Wydawnictwo Sic! Inne wydanie: brak roku wyd. Muza - - 1988 מאיר שלו. רומן רוסי - 1994 Pamiętniki reba Dowa Bera z Bolechowa. Roman Marcinkowski -- 1922 דוב מבוליחוב. זכרונות. הוצאת כלל ברלין - 1994 אברהם ב. יהושע. השיבה מהודו. הקיבוץ המאוחד - - 2005 Awraham B. Jehoszua. Powrót z Indii - 1994 אורי אורלב. סבתא סורגת - - rok? Orlew Uri. Babcia robi na drutach. z hebr. ?. Wytwórnia - 1994 ש"י עגנון. והיה העקוב למישור. שוקן - 1994 Amos Oz. Czarna skrzynka. z ang. Danuta Górska. Nowa - - 1994 עמוס עוז. קופסה שחורה - 1994 עמוס עוז. על תגידי לילה. כתר - - 2000 Amos Oz. Nie mów noc - 1995 יהודית קציר. למטיס יש את השמש בבטן. הקיבוץ המאוחד - - 2007 Jehudit Kacir. Matisse ma słońce w brzuchu - 1995 יצחק בר-יוסף. מזכרת אהבה. עם עובד - - 2020 Icchak Bar-Josef. Pamiątka miłości. Fragment w: Odra 2020/10 - 1995 עמוס עוז. פנתר במרתף. כתר - - 1999 Amos Oz. Pantera w piwnicy - 1995 דורית רביניאן. סמטת השקדיות בעומריג'אן. עם עובד - - 2016 Dorit Rabinian. Perskie narzeczone - 1995 בלהה קלישר- הזז. איש ואישה וסיר-לחץ. ספריית מעריב - 1995 בלהה קלישר- הזז. איזה שלנו. כנרת - 1995 יהושע קנז. מומנט מוסיקלי. הקיבוץ המאוחד - 1996 שפרה הורן. ארבע אמהות. ספריית מעריב - 1996 עמוס עוז. מתחילים סיפור. כתר - - 2003 Amos Oz. Opowieść się zaczyna - 1996 Amos Oz. Aż do śmierci. z ang. Monika Czerniewska. Rebis - - 1970 עמוס עוז. עד מוות - 1996 Amos Oz. Fima. z ang. Anna Esdem Tempska. Muza - - 1991 עמוס עוז. המצב השלישי - 1996 Amos Oz. Na Ziemi Izraela. z ang. Monika Czerniewska. Nowa - - 1985 עמוס עוז. פה ושם בארץ ישראל - 1987 יהודית הנדל. ליד כפרים שקטים. הוצאת הקיבוץ המאוחד - 1997 אברהם ב. יהושע. מסע אל תום האלף. הקיבוץ המאוחד - 1998 בלהה קלישר- הזז. החיים הם הרפתקה שמחה ומאושרת. תמוז - 1998 יהודה עמיחי. פתוח סגור פתוח. שוקן - - 2017 Jehuda Amichaj. Otwarte zamknięte otwarte - 1998 אתגר קרת. הקייטנה של קנלר. כתר - - 2016 Etgar Keter, Kolonie Knelera. Agnieszka Maciejowska. WAB - 1998 דוד גרוסמן. שתהיי לי הסכין. הקיבוץ המאוחד - - 2014 Dawid Grosman. Bądź mi nożem - 1998 Amos Oz. Dotknij wiatru dotknij wody. z ang. Danuta Sękalska. Muza - - 1973 עמוס עוז. לגעת במים לגעת ברוח 1988 ליזי דורון. למה לא באת לפני המלחמה - - 2012 Lizzie Doron. Dlaczego nie przyjechałaś przed wojną? - 1998 Amos Oz. Tam gdzie wyją szakale. z ang. Katarzyna Bogucka-Krenz. Prószyński - - 1965 עמוס עוז. ארצות התן - 1999 מרדכי אריאלי. אשכנזי. ספריית מעריב - - 2004 Mordechaj Arieli. Aszkenazyjczyk - 1999 Amos Oz. Pantera w piwnicy. z ang. Danuta Sękalska. Muza - - 1995 עמוס עוז. פנטר במרטף - 1999 עמוס עוז. אותו הים. כתר - - 2000 Amos Oz. To samo morze - 2000 דוד גרוסמן. מישהו לרוץ איתו. הקיבוץ המאוחד - - 2006 Dawid Grossman. Kto ze mną pobiegnie. Leszek Kwiatkowski. Wydawnictwo W.A.B. - 2000 גיל הראבן. שאהבה נפשי. כתר - 2000 יובל שמעוני. חדר. עם עובד - 2000 שולמית לפיד. פילגש בגבעה. כתר - 2003 Szulamit Lapid. Krew mojej konkubiny - 2000 Szulamit Lapid. Gazeta lokalna. Magdalena Sommer. Noir sur Blanc - - 1989 שולמית לפיד. מקומון - 2000 Amos Oz. Nie mów noc. Agnieszka Jawor. Czytelnik - - 1994 עמוס עוז. על תגידי לילה - 2001 אורי אורלב. רוץ ילד רוץ. כתר. Uri Orlew - - 2013 Biegnij chłopcze biegnij - 2001 חיים גורי. מול תא הזכוכית. הקיבוץ המאוחד - 2001 אמנון ז'קונט. כתר - 2002 דוד גרוסמן. בגוף אני מבינה. הקיבוץ המאוחד - - 2015 Dawid Grosman. Ciałem rozumiem - 2002 יהודית הנדל. טירופו של רופה הנפש. סימן קריא - - 2009 Jehudit Hendel. Szaleństwo psychiatry - 2002 אורלי קסטל-בלום. חלקים אנושיים. כינרת. - 2002 סייד קשוע. ערבים רוקדים. מודן - - 2005 Said Kaszua. Arabowie tańczą - 2002 עמוס עוז. סיפור על אהבה וחושך. כתר - - 2004 Amos Oz. Opowieść o miłości i mroku - 2002 עמוס עוז. בעצם יש כאן שתי מלחמות. כתר. - 2002 Amos Oz. To samo morze. Tomasz Korzeniowski. Muza - - 1999 עמוס עוז. אותו הים - 2002 דודו בוסי. פרא אציל. כתר - - Dudu Busi. Szlachetny dzikus – fragment: hebrajskakafe.com/szlachetny-dzikus - 2002 אורלי קסטל-בלום. חלקים אנושיים. כנרת - 2003 ליזי דורון. ימים של שקט. כתר - 2003 אמנון יצחקי. שבוע בארץ ההיפך. שלכת - 2003 מירה מגן. מלאכיה נרדמו כולם. כתר - - 2010 Lizzie Doron. Spokojne czasy. Magdalena Sommer. Muza - 2003 Szulamit Lapid. Krew mojej konkubiny. Magdalena Sommer. Noir sur Blanc - - 2000 שולמית לפיד. פילגש בגבעה - 2003 Amos Oz. Opowieść się zaczyna. z ang. Wacław Sadkowski. Prószyński - - 1996 עמוס עוז. מתחילים סיפור - 2004 Aharon Appelfeld. Badenheim 1939. Henryk Szafir. Wydawnictwo W.A.B. - - 1979 אהרון אפלפלד. באדנהיים עיר נופש - 2004 Mordechaj Arieli. Aszkenazyjczyk: biografia możliwa. Tomasz Korzeniowski. Pogranicze - - 1999 מרדכי אריאלי. אשכנזי - 2004 חיים חיימוף. הקדחת השחורה ומות החילוני האחרון. כנרת זמורה-ביתן - 2004 אברהם ב. יהושע. שליחותו של הממונה על משאבי אנוש - 2004 Amos Oz. Opowieść o miłości i mroku. Leszek Kwiatkowski. Muza - - 2002 עמוס עוז. סיפור על אהנב וחושך - 2004 אשכול נבו. ארבעה בתים וגעגוע. כנרת זמורה-ביתן - 2005 Awraham B. Jehoszua. Kochanek. Magdalena Sommer. Cyklady - - 1977 אברהם ב. יהושע. המאהב - 2005 Awraham B. Jehoszua. Powrót z Indii: powieść w czterech częściach. Leszek Kwiatkowski. Zysk i S-ka - - 1994 אברהם ב. יהושע. השיבה מהודו - 2005 Said Kaszua. Arabowie tańczą. Tomasz Korzeniowski. Pogranicze - - 2002 סעיד קשוע. ערבים רוקדים - 2005 רון לשם. אם יש גן עדן. כינרת זמורה דביר - - 2009 Ron Leszem. Twierdza Beaufort - 2005 עמוס עוז. פתאום בעומק היער. כתר - - 2006 Amos Oz. Nagle w głębi lasu - 2005 שרה שילה. שום גמדים לא יבואו. עם עובד - - 2013 Shilo [Szilo] Sara. Krasnoludki nie przyjdą. Agnieszka Podpora. Czarne - 2006 Aharon Appelfeld. Droga żelazna. Hanna Volovici. Wydawnictwo W.A.B. - - 1991 אברהם ב. יהושע. מסילת ברזל - 2006 Dawid Grossman. Kto ze mną pobiegnie. Leszek Kwiatkowski. Wydawnictwo W.A.B. - - 2002דוד גרוסמן. מישהו לרוץ אתו - 2006 אורלי קסטל-בלום. טקסטיל. הקיבוץ המאוחד - - 2011 Orly Kastel-Blum. Tekstylia - 2006 Amos Oz. Nagle w głębi lasu. Leszek Kwiatkowski. Rebis - - 2005 עמוס עוז. פתאום בעומק היער - 2006 עמוס עוז. על מדרונות הר געש. כתר - 2006 מאיר שלו. יונה ונער. עם עובד - - 2010 Meir Szalew. Chłopiec i gołąb - 2007 אידה הוברמן. שם. כתר - - 2010 Ida Huberman. Tam - 2007 אשכול נבו. משאלה אחת ימינה. זמורה ביתן - - 2012 Eszkol Newo. Do następnych mistrzostw - 2007 עמוס עוז. חרוזי החיים והמוות. כתר - - 2008 Amos Oz. Rymy życia i śmierci - 2007 Amos Oz. Mój Michael. Agnieszka Jawor-Polak - - 1968 עמוס עוז. מיכאל שלי inne wyd. 1991. - 2007 Judith Katzir. Matisse ma słońce w brzuchu. Michał Sobelman. Wydawnictwo EMG - - 1995 יהודית קציר. למטיס יש את השמש בבטן - 2000 יובל שמעוני. אל העפר. עם עובד - 2008 דוד גרוסמן. אשה בורחת מבסורה. הקיבוץ המאוחד - - 2013 Dawid Grosman. Tam gdzie kończy się kraj - 2008 Dawid Grossman. Patrz pod: Miłość. Świat Książki. Magdalena Sommer - - 1986 דוד כרוסמן. עיין ערך "אהבה" - 2008 Awraham B. Jehoszua. Pan Mani. Leszek Kwiatkowski. Cyklady - - 1990 אברהם ב. יהושע. מר מאני - 2008 Amos Oz. Przygoda w Jerozolimie. Elżbieta Abłamowicz. Jacek Santorski & Co Agencja Wydawnicza - - 1978 מוס עוז. סומכי - 2008 Amos Oz. Rymy życia i śmierci. Leszek Kwiatkowski. Rebis - - 2007 עמוס עוז. חרוזי החיים והמוות - 2009 איל מגד. זוּג. ידיעות אחרונות - 2009 עמוס עוז. תמונות מחיי הכפר. כתר - - 2010 Amos Oz. Sceny z życia wiejskiego - 2009 Antologia, Powiedział między innymi ...: opowiadania izraelskie. [Amos Oz, Joram Kaniuk, Abraham B. Jehoszua, Amalia Kahana-Karmon, Dawid Szachar, Samuel Josef Agnon, Jaakow Szabtaj, Icchak Ben-Ner, Jehoszua Knaz, Dawid Schutz, Dawid Grossman, Dan Gałka, Icchak Orpaz, Orli Kastel-Blum]. Renata Jabłońska. Tygiel Kultury. - 2009 Jehudit Hendel. Szaleństwo psychiatry. Tomasz Korzeniowski. PIW - - 2002 יהודית הנדל. טירופו של רופה הנפש - 2009 Orlew Uri. Babcia robi na drutach. z hebr. ?. Wytwórnia - - 1994 אורי אורלב. סבתא סורגת - 2009 Leszem Ron. Twierdza Beaufort. Agnieszka Kopycińska - - 2005 רון לשם. אם יש גן עדו - 2009 Hanoch Levin. Ja i ty i następna wojna: teatr życia i śmierci. Irit Amiel, Agnieszka Olek, Michał Sobelman. z ang. Jacek Poniedziałek. Agencja Dramatu i Teatru Adit. Wydawnictwo Austeria. - 2009 Amos Oz. Wzgórze złej rady. Agnieszka Jawor-Polak. Cyklady - - 1976 עמוס עוז. הר העצה הרע - 2009 יוסף ענברי. הביתה. כתר - 2009 מאיר שלו. הדבר היה ככה. כתר - - 2011 Meir Szalew. Moja babcia z Rosji i jej odkurzacz z Ameryki - 2010 Lizzie Doron. Spokojne czasy. Magdalena Sommer. Muza - - 2003 ליזי דורון. ימים של שקט. כתר - 2010 Ida Huberman. Tam. Tomasz Korzeniowski. Wydawnictwo WAM - - 2007 אידה הוברמן. שם - 2010 חיים באר. אל מקום שהרוח הולך. עם עובד - 2010 סייד קשוע. גוף שני היחיד. כתר - - 2014 Said Kaszua. Druga osoba liczby pojedynczej - 2010 Amos Oz. Jak uleczyć fanatyka. z ang. Danuta Sękalska. Prószyński Media. (wybór esejów) - 2010 Amos Oz. Może gdzie indziej. Leszek Kwiatkowski. Cyklady - - 1996 עמוס עוז. מקום אחר - 2010 Amos Oz. Sceny z życia wiejskiego. Leszek Kwiatkowski. Rebis - - 2009 עמוס עוז. תמונות מחיי הכפר - 2010 Amos Oz. Spokój doskonały. Magdalena Sommer. Świat Książki - 1982 עמוס עוז. מנוחה נכונה - 2010 Meir Szalew (Shalev). Chłopiec i gołąb. Magdalena Sommer. Muza - - 2006 מאיר שלו. יונה ונער - 2010 Meir Szalew (Shalev). Rosyjski romans. Raja Bar Peled. Wydawnictwo Sic! - - 1988 מאיר שלו. רומן רוסי Inne wydanie: brak roku wyd. Muza. - 2010 Benjamin Tammuz. Minotaur. Michał Sobelman. Claroscuro - - 1980 בנימין טמוז. מינוטאור - 2011 הילה בלום. הביקור. כנרת זמורה-ביתן - - 2017 Hila Blum. Odwiedziny - 2011 אשכול נבו. נוילנד. זמורה ביתן - - 2014 Eszkol Newo. Neuland - 2011 רם אורן. זהות כפולה. קשת. - 2011 Uri Orlew. Wyspa na ulicy Ptasiej. tłum? Harbor Point Media Rodzina - - (1981 אורי אורלב. האי ברחוב הציפורים. כתר - 2011 Orly Castel-Bloom. Tekstylia. Agnieszka Jawor-Polak. Świat Książki - - 2006 אורלי קסטל -בלום. טקסטיל - 2011 Meir Szalew (Shalev). Moja babcia z Rosji i jej odkurzacz z Ameryki. Magdalena Sommer. Muza - - 2009 מאיר שלו. הדבר היה ככה. כתר - 2011 דוד גרוסמן. נופל מחוץ לזמן. הקיבוץ המאוחד - - 2014 Dawid Grosman. Poza czasem - 2012 Lizzie Doron. Dlaczego nie przyjechałaś przed wojną? - - 1988 ליזי דורון. למה לא באת לפני המלחמה - 2012 יוכי ברנדס. הפרדס של עקיבא. כנרת זמורה-ביתן - 2012 ליאור דיין. אנשים מעדיפים לטבוע בים. ידיעות ספרים - - 2014 Lior Dajan. Ludzie wolą tonąć w morzu - 2012 יאיר חסדיאל. תל אביב. כנרת זמורה-ביתן - 2012 Eshkol Nevo. Do następnych mistrzostw. z ang. Wojciech Górnaś - - 2007 אשכול נבו. משאלה אחת ימינה - 2012 עמוס עוז. בין חברים. כתר - - 2013 Amos Oz. Wśród swoich - 2013 Dawid Grossman. Tam, gdzie kończy się kraj. Magdalena Sommer. Świat Książki - - 2008 דוד גרוסמן. אשה בורחת מבסורה - 2013 Hanoch Levin. Królestwo wszechwanny : Proza, skecze, piosenki, poezja. Włodzimierz Leder, Agnieszka Olek, Ela Sidi, Michał Sobelman. Agencja Dramatu i Teatru Adit, Wydawnictwo Austeria. - 2013 צפורה לביא. עקבים בחול. אסיף - 2013 אשכול נבו. המקוה האחרון בסיביר. כנרת זמורה ביתן -- 2016 Eszkol Newo. Samotne miłości. Muza - 2013 (tu:2018) מאיר שלו. שתיים דובים. עם עובד - - 2017 Shalev Meir, Dwie niedźwiedzice. Anna Halbersztat. Marginesy - 2014 Lior Dajan. Ludzie wolą tonąć w morzu - - 2012 ליאור דיין. אנשים מעדיפים לטבוע בים - 2014 Eszkol Newo. Neuland - - 2011 אשכול נבו. נוילנד. זמורה ביתן - 2014 Said Kaszua. Druga osoba liczby pojedynczej - - 2010 סייד קשוע. גוף שני היחיד. כתר - 2014 דורית רביניאן. גדר חיה. עם עובד - - 2016 Dorit Rabinian. Żywopłot - 2014 יגאל סרנה. 2023. כתר קיפוד - 2014 ישי שריד. השלישי. עם עובד - 2015 אשכול נבו. שלוש קומות. כנרת זמורה-ביתן - 2015 יניב איצקוביץ'. תיקון אחר חצות. כתר - - 2021 Janiw Ickowicz. Córka rzeźnika. Wydawnictwo Poznańskie- 2016 Eszkol Newo. Samotne miłości. Muza - 2015 Iszaj Sarid. Limassol. Filo - - 2008 ישי שריד. לימסול. עם עובד - - 2013 אשכול נבו. המקוה האחרון בסיביר. כנרת זמורה ביתן - 2016 מירב הלפרין. על גופתי המתה. ידיעות אחרונות - 2016 חיה אסתר. הבלנדר במוח שלי תנור. מבחר 1983-2013. 62 הוצאה לאור - 2016 Dorit Rabinian. Żywopłot. Agnieszka Olek. Smak Słowa - - 2014 דורית רביניאן. גדר חיה. עם עובד - 2017 Jehuda Amichaj. Otwarte zamknięte otwarte. Atut. Tomasz Korzeniowski - - 1998 יהודה עמיחי. פתוח סגור פתוח. שוקן - 2017 Hila Blum. Odwiedziny. Filo. Michał Sobelman i Joanna Stocker-Sobelman - - 2011 הילה בלום. הביקור. כנרת זמורה-ביתן - 2017 סייד קשוע. עקוב אחר שינויים. כנרת זמורה-ביתן - 2017 ישי שריד. מפלצת הזיגרון. עם עובד - - 2021 Iszaj [Yishai] Sarid. Potwór pamięci - 2016 Dorit Rabinian. Perskie narzeczone. Agnieszka Olek. Smak Słowa - - 1995 דורית רביניאן. סמטת השקדיות בעומריג'אן. עם עובד - 2017 חיים באר. קשר לאחד. עם עובד - 2017 סמדר הרצפלד. אינתא עומרי. 62 הוצאה לאור - 2018 חיים באר. בחזרה מעמק רפאים. עם עובד - 2019 דוד גרוסמן. אתי החיים משחק הרבה. הקיבוץ המאוחד - - 2021 Dawid Grosman. Gdyby Nina wiedziała. Znak. Magdalena Sommer - 2021 Iszaj [Yishai] Sarid. Potwór pamięci. Michał Sobelman i Joanna Stocker-Sobelman. KEW - - 2017 ישי שריד. מפלצת הזיכרון. עם עובד - 2022 נילי עוז. עמוס שלי. כתר - 2023 Josi Granowski [Yossi Granovski]. Adżami : Opowieści z Jafy. Roman Vater. Filtry A L F A B E T Y C Z N I E (przekłady polskie) - Agnon Szmuel Josef, Przypowieść o skrybie i inne opowiadania. Piotr Paziński. Nisza, 2016. - Agnon Szmuel Josef, Przysięga niewierności. Piotr Paziński. Nisza, 2020. - Amichaj Jehuda, Koniec sezonu pomarańczy: wybór wierszy. Tomasz Korzeniowski. Świat Literacki, 2000. - Amichaj Jehuda, Otwarte zamknięte otwarte. Tomasz Korzeniowski. Oficyna Wydawnicza Atut, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, 2017. - Antologia, Poezje nowohebrajskie [ ułożył i przetł. Aleksander Ziemny. Autorzy: Jehuda Amichaj i inni]. Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986. (Wyd. 2 rozsz., 1988). - Antologia, Antologia izraelska [ułożył i przetł. [z hebr. na rybkę] Marian Grześczak. Autorzy: Jehuda Amichaj, Aszer Reich i inni]. Wydawnictwo Dolnośląskie, 1995. - Antologia, Powiedział między innymi ...: opowiadania izraelskie [wybór tekstów hebr. dokonał Gabriel Moked. Autorzy: Amos Oz, Joram Kaniuk, Abraham B. Jehoszua, Amalia Kahana-Karmon, Dawid Szachar, Samuel Josef Agnon, Jaakow Szabtaj, Icchak Ben-Ner, Jehoszua Knaz, Dawid Schutz, Dawid Grossman, Dan Gałka, Icchak Orpaz, Orli Kastel-Blum]. Renata Jabłońska. Tygiel Kultury, 2009. - Antologia, Tel Awiw Noir [opowiadania hebrajskie, pod redakcją Etgara Kereta i Asafa Gawrona. Autorzy: Gai Ad, Szimon Adaf, Gon Ben Ari, Silje Bekeng, Aleks Epsztajn, Julia Fermentto, Asaf Gawron, Matan Hermoni, Joaw Kac, Dikla Kejdar, Etgar Keret, Gadi Taub, Lawie Tidhar i Antonio Ungar] z hebr. Daria Boniecka-Stępień, Tomasz Korzeniowski, Agnieszka Maciejowska, z ang. Zofia Stanisławska, z hiszp. Juan Diego Ramírez. Claroscuro, 2015. - Appelfeld Aharon, Badenheim 1939. Henryk Szafir. Wydawnictwo W.A.B., 2004. - Appelfeld Aharon, Droga żelazna. Hanna Volovici. Wydawnictwo W.A.B., 2006. - Arieli Mordechaj, Aszkenazyjczyk: biografia możliwa. Tomasz Korzeniowski. Pogranicze, 2004. - Castel-Bloom Orly, Tekstylia. Agnieszka Jawor-Polak. Świat Książki, 2011. - Lior. Ludzie wolą tonąć w morzu. Agnieszka Maciejowska. Filo, 2014. - Dinur Yehiel [Pseud. aut.: Ka-tzetnik 135633]. Dom lalek. z ang. Andrzej Horodeński. Orbita, 1992. - Doron Lizzie. Spokojne czasy, Muza. 2010. Magdalena Sommer. - Granowski Josi [Yossi Granovski]. Adżami : Opowieści z Jafy. Roman Vater. Filtry, 2023. - Grosman Dawid, Kto ze mną pobiegnie. Leszek Kwiatkowski. Wydawnictwo W.A.B., 2006. - Grosman Dawid, Patrz pod: Miłość. Magdalena Sommer. Świat Książki, 2008. - Grosman Dawid, Tam, gdzie kończy się kraj. Magdalena Sommer. Świat Książki, 2013. - Grosman Dawid, Bądź mi nożem. Marta Dudzik-Rudkowska. Świat Książki, 2014. - Grosman Dawid, Poza czasem. Regina Gromacka. Świat Książki, 2014. - Grosman Dawid, Ciałem rozumiem. Debora Jesod. Świat Książki, 2015. - Grosman Dawid, Księga gramatyki intymnej. Regina Gromacka. Świat Książki, 2015. - Grosman Dawid, Wchodzi koń do baru. Regina Gromacka. Świat Książki, 2016. - Grosman Dawid. Gdyby Nina wiedziała. Magdalena Sommer. Znak, 2021 - Hendel Jehudit, Szaleństwo psychiatry. Tomasz Korzeniowski. Państwowy Instytut Wydawniczy, 2009. - Huberman Ida, Tam. Tomasz Korzeniowski. Wydawnictwo WAM, 2010. - Ickowicz Janiw, Córka rzeźnika. Anna Halbersztat. Wydawnictwo Poznańskie, 2021. - Jehoszua Awraham B., Kochanek. Magdalena Sommer. Cyklady, 2005. - Jehoszua Awraham B., Powrót z Indii: powieść w czterech częściach. Leszek Kwiatkowski. Zysk i S-ka, 2005. - Jehoszua Awraham B., Pan Mani. Leszek Kwiatkowski. Cyklady, 2008. - Kaszua Said, Arabowie tańczą. Tomasz Korzeniowski. Pogranicze, 2005. - Kaszua Said, Druga osoba liczby pojedynczej. z ang. Marta Fita-Czuchnowska. Filo, 2014. - Katzir Judith, Matisse ma słońce w brzuchu. Michał Sobelman. Wydawnictwo EMG, 2007. - Keter Etgar, Gaza blues [wybór]. Agnieszka Maciejowska. Świat Literacki, 2000. - Keter Etgar, Kolonie Knelera. Agnieszka Maciejowska. WAB, 2016. - Kishon Ephraim, W tył zwrot, pani Lot! . z niem. Stanisław Lewański. Dolnośląskie, 1988. - Kishon Ephraim, Wybór opowiadań. z niem. Zofia Brzostowska. Fundusz Inicjatyw Społecznych, 1988. - Kishon Ephraim, A fe, Dawidzie!. z niem. Krzysztof Jachimczak. Wydawnictwo M. , 1994. - Kishon Ephraim, Abraham nic tu nie zawinił: 66 opowiadań satyrycznych. z niem. Jan A. Piekarz. Wydawnictwo M, 1994. - Kishon Ephraim, Z zapisków podatnika: bilans satyryczny. z niem. Ryszard Wojnakowski. Wydawnictwo M. , 1994. - Kishon Ephraim, Jedzenie jest moim ulubionym daniem: satyry zebrane o drugiej z najpiękniejszych rzeczy na świecie. z niem. Wawrzyniec Sawicki. Wydawnictwo Literackie, 1996. - Lapid Shulamit, Gazeta lokalna. Magdalena Sommer. Noir sur Blanc, 2000. - Lapid Shulamit, Krew mojej konkubiny. Magdalena Sommer. Noir sur Blanc, 2003. - Leskli Hezi, Taniec na torach. Beata Tarnowska. Oficyna Signi, 2017. - Levin Hanoch, Ja i ty i następna wojna: teatr życia i śmierci. z hebr. Irit Amiel, Agnieszka Olek, Michał Sobelman, z ang. Jacek Poniedziałek. Agencja Dramatu i Teatru Adit; Wydawnictwo Austeria, 2009. - Levin Hanoch, Królestwo wszechwanny. Proza, skecze, piosenki, poezja. z hebr. Włodzimierz Leder, Agnieszka Olek, Ela Sidi, Michał Sobelman. Agencja Dramatu i Teatru Adit; Wydawnictwo Austeria, 2013. - Levin Hanoch, Udręka życia i inne dramaty rodzinne: teatr życia i śmierci. z hebr. Agnieszka Olek, Ela Sidi, Michał Handelzalc, Michał Sobelman Agencja Dramatu i Teatru Adit; Wydawnictwo Austeria, 2015. - Levin Hanoch, Wielka nierządnica z Babilonu i inne sztuki mityczne: teatr życia i śmierci. z hebr. Włodzimierz Leder, Agnieszka Olek, Ela Sidi, Michał Sobelman. Agencja Dramatu i Teatru Adit; Wydawnictwo Austeria, 2015. - Nevo Eshkol, Do następnych mistrzostw. z ang. Wojciech Górnaś. Muza, 2012. - Nevo Eshkol, Neuland. Magdalena Sommer. Muza, 2014. - Nevo Eshkol, Samotne miłości. Magdalena Sommer. Muza, 2016. - Orlev Uri, Wyspa na ulicy Ptasiej. Ludwik Jerzy Kern. Nasza Księgarnia, 1990; (Harbor Point Media Rodzina, 2011).. - Orlev Uri, Babcia robi na drutach. Uri Orlev. Wytwórnia, 2009. - Orlev Uri, Biegnij chłopcze, biegnij. Magdalena Sommer. Wydawnictwo W.A.B. - Grupa Wydawnicza Foksal, 2013. - Oz Amos, Mój Michał. z ang. Urszula Łada-Zabłocka. Czytelnik, 1991. Agnieszka Jawor-Polak. Czytelnik, 2007. - Oz Amos, Czarna skrzynka. NOWA, 1994. z ang. Danuta Górska. - Oz Amos, Poznać kobietę. Ewa Świderska. Czytelnik, 1995. - Oz Amos, Aż do smierci. z ang. Monika Czerniewska. Rebis, 1996. - Oz Amos, Fima. z ang. Anna Esdem Tempska. Muza, 1996. - Oz Amos, Na Ziemi Izraela. z ang. Monika Czerniewska. NOWA, 1996. - Oz Amos, Dotknij wiatru dotknij wody. z ang. Danuta Sękalska. Muza, 1998. - Oz Amos, Tam gdzie wyją szakale. z ang. Katarzyna Bogucka-Krenz. Prószyński, 1998. - Oz Amos, Pantera w piwnicy. z ang. Danuta Sękalska. Muza, 1999. - Oz Amos, Nie mów noc. Agnieszka Jawor. Czytelnik, 2000. - Oz Amos, To samo morze. Tomasz Korzeniowski. Muza, 2002. - Oz Amos, Opowieść się zaczyna. z ang. Wacław Sadkowski. Prószyński, 2003. - Oz Amos, Czarownik swojego plemienia. z ang. Danuta Sękalska. Prószyński, 2004. - Oz Amos, Opowieść o miłości i mroku. Leszek Kwiatkowski. Muza, 2004. - Oz Amos, Nagle w głębi lasu. Leszek Kwiatkowski. Rebis, 2006. - Oz Amos, Przygoda w Jerozolimie. Elżbieta Abłamowicz. Jacek Santorski & Co Agencja Wydawnicza, 2008. - Oz Amos, Rymy życia i śmierci. Leszek Kwiatkowski. Rebis, 2008. - Oz Amos, Wzgórze złej rady. Agnieszka Jawor-Polak. Cyklady, 2009. - Oz Amos, Jak uleczyć fanatyka. z ang. Danuta Sękalska. Prószyński Media , 2010. - Oz Amos, Może gdzie indziej. Leszek Kwiatkowski. Cyklady, 2010. - Oz Amos, Sceny z życia wiejskiego. Leszek Kwiatkowski. Rebis, 2010. - Oz Amos, Spokój doskonały. Magdalena Sommer. Świat Książki , 2010. - Oz Amos, Wśród swoich. Leszek Kwiatkowski. Rebis, 2013. - Oz Amos, Żydzi i słowa. Piotr Paziński. Czytelnik, 2014. - Oz Amos, Judasz. Leszek Kwiatkowski. Rebis, 2015. - Oz Amos, Do fanatyków. Leszek Kwiatkowski. Rebis, 2018. - Rabinian Dorit. Perskie narzeczone. Agnieszka Olek, Smak Słowa, 2016 - Rabinian Dorit. Żywopłot. Agnieszka Olek, Smak Słowa, 2016 - Sarid Iszaj [Ishai], Potwór pamięci. Michał Sobelman i Joanna Stocker-Sobelman. KEW, 2021 - Sarid Iszaj [Ishai] . Limassol. Filo, 2015 - Shalev Meir, Chłopiec i gołąb. Magdalena Sommer. Muza, 2010. - Shalev Meir, Rosyjski romans. Raja Bar Peled. Muza, 2010; (Marginesy, 2016). - Shalev Meir, Moja babcia z Rosji i jej odkurzacz z Ameryki. Magdalena Sommer. Muza, 2011. - Shalev Meir, Dwie niedźwiedzice. Anna Halbersztat. Marginesy, 2017. - Shapira Anita, Historia Izraela. z ang. Anna Dorota Kamińska. Dialog, 2018 - Shilo [Szilo] Sara, Krasnoludki nie przyjdą. Czarne, 2013 - Szternfeld Rina, Dziewczynka, którą byłam: opowieści frunzyjskie i inne. Tomasz Korzeniowski. Wydawnictwo Myślnik, 2014. - Tammuz Benjamin, Minotaur. Michał Sobelman. Claroscuro, 2010.

wiersz dawida awidana (1934-1995), hebrajskiego poety izraelskiego. przekład z hebrajskiego: tomasz korzeniowski. pierwodruk: fraza 1997/2. dawid awidan. fot. jay koller dawid awidan | דוד אבידן przełożył z hebrajskiego tomasz korzeniowski. pierwodruk: fraza 1997/2 plama została na ścianie | הכתם נשאר על הקיר Ktoś próbował zdrapać plamę ze ściany. Ale plama była zbyt ciemna (lub na odwrót – nazbyt jasna). Tak czy tak – plama została na ścianie. Więc posłałem malarza, by pomazał ścianę na zielono. Ale plama była zbyt jasna. I nająłem tynkarza, by na ścianie było wreszcie czysto. Ale wtedy plama była nazbyt ciemna. Tak czy tak – plama została na ścianie. Zatem wziąłem nóż kuchenny usiłując zdrapać tę plamę ze ściany. A noż był ostry aż do bólu. Wczoraj naostrzony właśnie. Ale wszystko na nic. I ścisnąłem siekierę uderzając w ścianę, ale zaraz przestałem. Nie wiem dlaczego nagle pomyślałem, że ściana upadnie, a plama i tak zostanie. Tak czy tak – plama została na ścianie. Gdy przywiedli mnie do ściany, chciałem stanąć blisko niej. Popychałem ją piersią szeroką (kto wie: może?). Kiedy mnie odsunęli wypłynęło wiele krwi, ale tylko na plecach. Strzały. Wierzyłem tak bardzo, że krew zakryje plamę. Strzałów seria druga. Wierzyłem tak bardzo, że krew zakryje plamę. Tak czy tak – plama została na ścianie.

dudu topaz (1946-2009) דודו טופז. izraelski komik, aktor, autor. skecz "fasolki" (שעועית), przekład z hebrajskiego tomasz korzeniowski. dudu topaz dudu topaz| דודו טופז przełożył z hebrajskiego tomasz korzeniowski. niepublikowane gdzie indziej fasolki | שעועית (skecz) On: Rywka... Ona: Co? On: Widziałaś co piszą w gazecie? Ona: Co? On: „Mąż zabił żonę po złapaniu jej z kochankiem”. Ona: Co się dzieje na tym świecie. Kiedyś tak nie było. On: To prawda. Ona: Kiedyś szanowało się współmałżonka, nie zabijało za każdą zdradę. (Przerwa). Jakub, pamiętasz, jak się pobraliśmy - ile to już lat? Czterdzieści dwa? Wówczas obiecaliśmy sobie nie zdradzać się. On: Pewnie, że pamiętam. Ona: I powiedzieliśmy sobie, że kiedy któreś zdradzi, musi włożyć ziarenko fasoli do puszki. On: Pamiętam, pamiętam. Ona: Jakub... On:Co? Ona: Co powiesz na to, żebyśmy otworzyli puszki teraz? On: Rywkełe... Ona: No, co ci zależy, Jakub. Dziś to już niewiele zmienia. On: Rywkełe, to nie jest właściwa chwila, naprawdę! Ona: Jakub, co ci zależy! Idź, przynieś swoją puszkę. On: Ale ty też przynieś swoją! (Otwiera swoją puszkę, w której są trzy ziarnka). Ona: Trzy! Trzy razy, Jakub!!! Kto to, ta fasolka? On: Pamiętasz, Rywkełe, w czterdziestym dziewiątym, kiedy pojechałaś do Tyberiady odpocząć po operacji, byłem trzy miesiące sam. To nie takie łatwe dla mężczyzny. Pamiętasz Miriam, siostrę Jankele? Ona: Pewnie, że ją pamiętam! Miriam Szczerański. Jak mogłabym jej nie pamiętać? Latem byliśmy razem na jej pogrzebie. On: Słusznie, widzisz - umarła, wszyscy umierają. Czy to dzisiaj takie ważne? Ona: Ważne! Bardzo ważne! Ja w sanatorium po operacji, a on flirtuje z Miriam Szczerański, świeć Panie nad jej duszą! No, dalej! A to kto? (Pokazuje na drugą fasolkę). On: To? To Hasia. Ona: Jaka Hasia? On: Hasia! Ona: Hasia Deuwer? On: Hasia Deuwer! Ona: Ale ona umarła siedem lat temu! On: Ale wtedy była żywa! I to jeszcze jak żywa! Ona: Wstydź się, Jakub! A to kto, to ziarenko? On: Rywka, naprawdę, po co się teraz denerwować? Ona: Nie zmieniaj tematu - kto to? On: Pamiętasz, w pięćdziesiątym ósmym, kiedy jeszcze byłem w Obronie Cy wil nej, mieliśmy duże ćwiczenia, i nagle zobaczyłem, że w jednym z domów świe ci się światło. Wszedłem na górę, była tam pewna kobieta. Już nie pa miętam, jak się nazywała. Bała się cokolwiek robić z prądem, więc wyłą czy łem jej prąd sam i potem w ciemności i w hałasie alarmu pomyliłem się, było ciem no, i... Ona: Żebyś tak miał ciemność w oczach! On: No, naprawdę, Rywkełe, nie warto się denerwować. Ona: To okropne! On: Rywkełe... Ona: Co chcesz? On: Może teraz ty otworzysz swoją puszkę i zobaczymy ile jest u ciebie. Ona: No dobrze, otwórz. On: Pusta! Ona: No pewnie, że pusta! On: Ani jednej fasolki! Ona: No pewnie! Co ty sobie myślisz, że ja jestem Miriam Szczerański, albo Hasia Deu wer? On: Świeć Panie nad jej duszą. Ona: Oby leżały obie obok tej, co się bała prądu! On: Rywkełe! Ona: Co? On: Rywkełe, popatrz mi prosto w oczy! Ona: No dobrze, niech już będzie, czy to dzisiaj ważne. Chcesz prawdy - proszę: pamiętasz, kiedy było oblężenie, nie było nic do jedzenia... On: Tak... Ona: A ja przez dwa tygodnie, co dzień, dawałam ci zupę fasolową... On: Rywkełe! Ona: No, pewnie. Ty nie pytałeś skąd mam fasolę! Ciebie to nie obchodziło! Dawałam tobie fasolę, którą ja oszczędzałam, i nie zawsze było mi przyjemnie z tego powodu... Najważniejsze, że ty miałeś co jeść!

rafi weichert (1964), urodzony w jaffie, hebrajski izraelski poeta, krytyk, eseista, tłumacz, profesor literatury na uniwerstecie w hajfie. przekład: tomasz korzeniowski. rafi weichert. fot. t. korzeniowski rafi weichert | רפי וייכרט przełożył z hebrajskiego tomasz korzeniowski. niepublikowane gdzie indziej żaby | צפרדעים „Kiedy zniknął rechot żab, który towarzyszył ci w dzieciństwie?” – zapytałaś. Mogę powiedzieć tylko w przybliżeniu. W moim dzieciństwie, wraz z nadejściem wieczoru, całe osiedle wypełniało się rechotem mnożących się w basenie przy bibliotece uniwersyteckiej żab. Prawie nie było wtedy samochodów i wilgotny rechot krążył między domami, wzdłuż spękanych chodników i na wąskich ścieżkach naszego królestwa. Gleba była ciepła, a dzieciństwo długie. Potem basen wysechł, a władze uczelni nie troszczyły się o nową wodę, o wymianę pordzewiałych rur albo oczyszczenie melioracyjnych otworów. Dzieciństwo stało się mitologią, a jako student cieszyłem się, że po nocach nie roznosi się echo żabiej zieleni. Dzisiaj, jeśli jakaś przetrwała w rewirach kampusu, zapraszam tę żabę, by śpiewała pełnym głosem, kiedy zmierzcha. Minęły dziesiątki lat a z nimi widoki i ludzie, ale tamten rechot wciąż tkwi w świadomości, fragmenty prześwitujące z hałaśliwego życia.