wyniki wyszukiwania

też był 8 października w wigilię jom kipur. wielki post. ale nie w tym kibucu. po prostu dzień wolny od pracy. gdzieś rozbrzmiewa nostalgiczny flet i skrzypce. niebiański pośród tych rozlicznych zajęć kibucowych. wciąż tu siedzę niczego nie widząc poza. wieczór po święcie poszedł do mnie człowiek, mówi że z końskiego pod kielcami. przeżył w rosji. tu przypłynął słynnym exodusem. chce odwiedzić polskę, bo słyszał, że jego dom jeszcze stoi. myślę, że powinienem zostać w izraelu tak długo, aż widok czapki na głowie człowieka jedzącego przestanie mnie dziwić. nie wiedziałem, że to tak głęboko siedzi we mnie, te przestrogi, nie siedź w czapce przy stole, tylko żydzi jedzą w czapce.

przyleciałem 29 września, trzydzieści lat temu, w wigilię roku 5750. w piątek o świcie, z lotniska ben guriona do tel awiwu, do znajomych. oni na dwa dni świąt wyjechali do safedu. dopiero po tej kwarantannie dotarłem do kibucu. nachszonim, koło petach tikwy. większość ludzi z europy, trochę z ameryki południowej. z polski izaak, który mnie przywitał słowami jeszcze polska nie zginęła i bat szewa. 4 X zapisałem „powstanie państwa izraela to upadek izraela (a dziś skończyłem lekturę izraelskiego publicysty, awiego szawita „moja ziemia obiecana – triumf i tragedia izraela”). jest coś z tragedii w rozsupływaniu węzła religii dotąd spinającej psychikę i mentalność żydów. w kibucu nie ma synagogi, która była w każdym miasteczku polskim zasiedlonym choćby garstką żydów. w sklepie natomiast, za podwójnymi drzwiami była półka z wódką. zakurzone butelki, których nie kupowali nawet tacy jak ja wolontariusze ze świata nieżydowskiego. 7 X izrael to oczywiście kompletnie zwariowane państwo. żydzi bardzo je chcieli mieć, no to mają. zamienili żydowskie kłopoty z europy na tutejsze. kłopoty gości na kłopoty gospodarzy. wczoraj zaprosiła mnie do siebie bat szewa, na piątkową, szabatową kolację. wyjechała z polskim dzieckiem, ale dość dobrze mówi po polsku. córki nie chcą się uczyć polskiego, tu jest tyle języków, mówią. no, oczywiście. problem jest głębszy, gdzieś tam w otchłani psychiki, skłaniającej do wyboru tego co ciepłe raczej niż zimne, delikatne niż ordynarne, słodkie niż gorzkie. polska widziana z izraela jest bardziej gorzka niż inne miejsca (czasem nawet bardziej niż niemcy, jako ojczyzna która nie obroniła). jest bardziej mroczna, ponura, chłodna, odpychająca. zamknięty rozdział w historii izraela. teraz otwiera się tam muzeum żydowskie. większość obiektów to martyrologia i pogromy. nie można mieć do żydów pretensji o oskarżenia o antysemityzm. o antypolonizm. jak ktoś ci mówi, że cię nie lubi, to raczej pomyśl dlaczego. ale też vice versa. niechęć do żydów w polsce. antysemityzm? raczej pomyśl dlaczego.

dzisiaj, 22 września, 19. rocznica śmierci jehudy amichaja [jehuda amichaj yehuda amichai יהודה עמיחי]. zmarł w jerozolimie. urodzony w wuerzburgu 1924. 1935 przyjechał do palestyny i dziesięć lat później zaczął pisać wiersze. za kolejne dziesięć lat był już znany z rewolucji w poezji hebrajskiej (widzę twoją twarz oświetloną światłem lodówki, pisał, a nie blaskiem księżyca albo romantycznych świec). i od razu poznała się na nim ameryka i reszta świata. w polsce musiało minąć jeszcze wiele czasu

dzieciństwo, chłopięctwo i wczesna młodość upłynęły we wrocławiu w latach 50., 60. i w znacznej części 70. na życiu beztroskim, kipiącym życiem kulturalnym miasta i polski, ale też na nauce języka rosyjskiego i historii świata i polski w komunistycznym zakłamaniu. dlatego, na wagarach, siedząc na leżącym płaskim kamieniu z inskrypcjami wówczas nie do odczytania (nie był to rosyjski) nie mieliśmy pojęcia o co chodzi. dopiero tam, w polsce południowo-wschodniej, okazało się, że stoją jeszcze synagogi oraz istnieją cmentarze z podobnymi napisami i w ogóle jest jeszcze coś w naszej historii, o czym nie wiedzieliśmy. wraz z powrotem do wrocławia w 2010 roku, wiadomo było, że to już inny wrocław i my jesteśmy już inni. hebrajski z tamtego kamienia był już oswojony, a nawet stał się elementem codzienności, marzeń, wyobrażeń i planów. hebrajski przyszedł z pustyni, z dziejów, razem ze swoją kulturą, pokazał, że wart jest atencji i naszych emocji. pracy przekładowej i edukacyjnej. kolejne teksty hebrajskie zyskiwały polskie oblicze, kolejni uczniowie dotknięci urokiem hebrajskiego, zaczęli rozumieć, że świat żydowski i hebrajski, to dzisiaj jednak dwa różne światy. hebrajskie emocje nakazały dzielić się z innymi. zaczęła dojrzewać idea. potrzebne jest zorganizowane i szersze działanie. to się stawało razem z hebrajskojęzycznymi podróżami po polsce. po latach opisywania własnego kraju językiem hebrajskim, nie można wrócić do domu i zamknąć się w pokoju. potrzebne jest spotkanie. nasze izraelskie wycieczki po polsce miały stały punkt: przerwę na kawę i kolejne rozmowy. stało się jasne, że potrzebne jest spotkanie w kawiarni, we własnym klubie hebrajskojęzycznym. w końcu pojawiła się inicjatywa spotkań pod szyldem „teksty hebrajskie”, która zamieniła się w ideę pod nazwą „hebrajska kafé projekt”, gdzie można bez katedry i mównicy, bez prezydialnego stołu i mikrofonu zarządcy formą i czasem naszych spotkań, rozmawiać po hebrajsku i o hebrajskim i jego kulturze, pijąc w klubokawiarni kawę na wszelkie hebrajskie sposoby.

bar barbara, wrocław, z dobrochną, jarkiem, zoją i olem. rodzinnie i ciepło o jehudzie.

literatka, wrocław, ze zosią i izaakiem. luźne wspomnienia.

le bistrot parisien, wrocław. sam z facebookiem, wstawiłem wywiad szmuela hupperta z amichajem, fragmenty z otwarte zamknięte otwarte, kilka fotek, jakieś uwagi i toasty.

pierwsze we wrocławiu spotkanie z cwiką, 22 stycznia 2016, w klubie pod kolumnami. hebrajska kafé projekt nazywał się wtedy teksty hebrajskie.