jehuda amichaj 96. rocznica urodzin

amos oz - światło pokoju - odszedł z domu ojca w jerozolimie, by pracować jako traktorzysta w kibucu. tam też rozpoczynał swoją pracę literacką, wzorując się na tomie amerykańskich opowiadań sherwooda andersona „miasteczko winesburg”, opisującym powszednich ludzi w ich powszednim życiu. nazwisko klausner zamienił na oz. jehuda amichaj pierwsze lata życia spędził w domu ojca w niemieckim miasteczku würzburg, skąd wyjechał w 1936 do palestyny pod angielskim mandatem, gdzie w 1948 powstało żydowskie państwo. małe prowincjonalne państewko zamiast wielkich niemiec, starczyło mu do końca życia. nazwisko pfeuffer zamienił na amichaj, język niemiecki na hebrajski. służąc w wojsku brytyjskim zaczytywał się anglojęzyczną poezją i już tam zaczął pisać. potem zamieszkał w jerozolimie (którą oz wkrótce opuścił), rozpoczął pracę nauczycielską i słuchając hebrajskiej mowy jej mieszkańców zaczął jej używać w poezji. wybierał słowa akuratne – jak napisał ruwik rozental – nie za niskie i nie za wysokie. wkrótce okazało się, że - rezygnując z biblijnej frazy na rzecz powszednich słów powszednich ludzi i opisując twarz kobiety oświetloną nie blaskiem księżyca a światłem lodówki - dokonał rewolucji i przełomu w poezji hebrajskiej. unikał cokołów, siedział z dziećmi w domu, chodził na targ po zakupy dla rodziny, wciąż słuchał jak mówią ludzie powszedni i używając ich słów (zamiast słów wieszczów, wodzów i urzędników), pisał o swoim życiu. w domu dziadków i rodziców wchłonął historie biblijne, ale po drodze zagubił mu się tajemniczy bóg biblijny, a jego bogiem okazał się własny ojciec. świat okazał się światem wątpliwości i miłości, któremu pozostał wierny do końca w życiu i w twórczości (zmarł w 2000) i jak sam napisał – dał ludziom ich własne słowa, tylko ładnie opakowane na prezent, pięć tomów poezji zebranych (około 20 tomików z tysiącem wierszy), a ludzie w jerozolimie, w izraelu, na świecie, zaczęli ich używać w życiu codziennym. zostawił nam też opowiadania, powieści, słuchowiska i trzy książeczki dla dzieci – po jednej dla każdego z jego dzieci. i tak, stał się ojcem i bogiem nas wszystkich, jego dzieci, żyjących wątpliwościami i miłościami w naszym powszednim życiu. (foto: jehuda amichaj. © dina gona)