co zrobić z przyjacielem, któremu zmarł ktoś bliski? traktat pirkej awot פרקי אבות sentencje ojców, który – jak głosi wstęp doń w edycji pardes lauder (kraków, 2005) – jest żydom niezmiernie drogi, radzi, żeby takiego przyjaciela nie pocieszać (אַל תְּנַחֲמֶנּוּ al tenachaménu). jakkolwiek wiemy, że dzisiaj, kiedy bliski już w grobie pochowany, zabrany sprzed oczu, dalsza rodzina i znajomi pocieszają żałobnika, chociażby w czasie siedmiodniowej żałoby שבעה sziwa, kiedy ten siedzi w domu w ubraniu z pogrzebu (szaty nie są rozdarte, ale symbolicznie troszkę rozcięte) w otoczeniu bliskich, przynosząc jedzenie i dobre słowa. czyli z jednej strony, pocieszenie nie usunie bólu, ale na pewno troszkę złagodzi. foto (amazon com): tekst psalmu 34,19 w tłumaczeniu biblii poznańskiej: bliski jest jahwe tym, których serce złamane, a strapionych na duchu wybawia.
