popularyzacja języka hebrajskiego - klub kultura i podróże - קפה "עברית" פרוייקט - קידום שפת עֵבֶר - מועדון תרבות ונסיעות
projektuje się na waszych oczach. nie używamy, tak jak w hebrajskim, wielkich liter.
hebrajska kafé projekt. nip 6871333133. tel. +48/798866952 hebrajskakafe@gmail.com | pro publico bono - wspieraj i współpracuj
puszka w banku ing 22 1050 1575 1000 0092 5815 0284 - dziękujemy za wsparcie
rok założenia 2018
stoimy po stronie języka. żebyście się wygadali.
2020-07-31 | jak piją kawę w izraelu
picie kawy na świecie zaczęło się w XVII wieku właśnie na bliskim wschodzie, w domach prywatnych. pili bogacze, a naczynia i przyrządy były ważnym składnikiem posagu panny.
do europy kawa weszła przez turcję i wtedy nastąpiła znacząca zmiana zwyczajów jej picia. kobiety, mieszczańskie i arystokratyczne panny doprowadziły do odsunięcia wina i alkoholu, a kawa i gorąca czekolada zajęły ich miejsce. pojęcie „kawa literacka” zaczęła ustanawiać swoje miejsce na towarzyskich salonach.
dwieście lat później salony zniknęły, a kawa wdarła się do wszystkich warstw narodu. co do terenów dzisiejszego izraela, są tacy, co twierdzą, że etiopscy zakonnicy sprowadzili ją do kraju (etiopczycy, nawiasem mówiąc, przyprawiają kawę solą), inni, że imperium ottomańskie wprowadziło kawę do menu wszystkich krajów, które podbiło. jeszcze inni, że to sprawa wędrownych plemion. w każdym razie, droga kawy izraelskiej jest prosta: po turecku, błoto (czyli nasza zalewajka), perkolator, rozpuszczalna, espresso. turcy pili kawę, ale wnieśli w sposób jej przygotowania więcej niż beduini. po turkach przyszli brytyjczycy, ale nie wnieśli nic w kwestii kawy. w opowiadaniu „filiżanka kawy” pisze jaakow jehoszua, ojciec a. b. jehoszuy: „kawę czystą, pili głównie dorośli i starcy. my, mali, poprzestawaliśmy na kawie mieszanej z mielonymi ziarnami zbóż. nasze mamy twierdziły, że kawa czysta może osłabić serce. w czasie pierwszej wojny światowej, kiedy ceny kawy poszybowały w górę, wszyscy mieli zwyczaj, i dorośli i młodzi, zamiast niej pić palone zboża, które na pierwszy rzut oka przypominały kawę... gospodyni mogła zrezygnować z każdej potrawy w ciągu dnia, ale nie z picia filiżanki kawy rano, jako że dzięki filiżance kawy „wzmacniała siły” na wszystkie godziny dnia”.
kawa „po turecku”
beduini robią super kawę po turecku. rokrocznie w izraelu połyka się około 450 milionów kawy po turecku. każdy dziesięcioletni skaut powie wam, że wyposażenie letniego obozu zawiera oczywiście tygielek i kawę po turecku. harcerskie ognisko przerodziło się w ognisko żołnierskie, a to w siedzenie w gronie na wycieczkach młodzieżowego ruchu. jak robimy kawę po turecku? wsypujemy kawę do tygielka z wodą, gotujemy na małym ogniu, powoli, czekamy aż piana podejdzie, zdejmujemy, znów stawiamy na ogień i znów,aż piana stanie się prawdziwą pianą. wlewamy do szklanki i wtedy widać piękno czerni z kremem.
błoto (zalewajka) i czarna
to to samo. łyżeczka kawy, łyżeczka cukru i wrzątek w szklance. cała reszta – to zbędna gadanina. ziarna kawy mielone do wielkości takiej jak do espresso i potraktowane jak kawa rozpuszczalna. sposób jej serwowania to nieodłączny element każdej gościny, świadczący o szacunku dla gościa. natomiast u arabów propozycja czarnej kawy w trakcie spotkania świadczy o zamiarze gospodarza uwolnienia się od gościa.
twarzą ku ulicy
wielki rozkwit kawiarni w izraelu nastąpił w ślad imigracji z europy wschodniej i środkowej w okresie piątej fali, od roku 1933. kawiarnie ukazują model wiedeńskiego mieszczaństwa. setkami kawiarni otwartych do późnych godzin nocnych, szczególnie latem. były ulubionym i dobrym miejscem spotkań młodych żydówek z obcymi żołnierzami i policjantami, a z czasem przekształciły się w scenę, na której dziewczęta z rodzin osiadłych od lat demonstrowały swoją niezależność i wolność.
na nowej północy tel awiwu, na jedenastu centralnych ulicach, na allenby, ben jehuda i dizengof, otwarto ponad 400 kawiarni. sto tysięcy brytyjskich, australijskich i innych żołnierzy służących wówczas w palestynie, szukało rozrywki i zabawy w ziemi obiecanej, służącej podczas drugiej wojny światowej jako szerokie zaplecze frontu bliskowschodniego. część kawiarni urządzono w nowoczesnym i eleganckim stylu międzynarodowym, według projektów miejscowych architektów, szczególnie z kręgu imigrantów z niemiec. w jerozolimie na ulicy jaffo otwarto kawiarnię wiedeń, wyrózniającą się pianinem, kawiarnię rawiw na osiedlu bet kerem, kawiarnię ben jehuda i inne z siedzeniem z twarzą ku ulicy, aby widzieć i być widzianym. była muzyka i bale z tańcami salonowymi, z bogatym i wartościowym repertuarem i profesjonalną obsługą kelnerów w specjalnych strojach. europa w tel awiwie – tak to było. kawa otrzymała legitymację i szacunek. co tam pili? kawę po turecku zmieloną z dodatkiem mleka albo kawę z filtra w porcelanowych filiżankach, ulubioną szczególnie przez imigrantów niemieckich.
kawa z filtra
kawa z filtra i z perkolatora to początek rzeczy poważnych. amerykański sączek zostawiający w filtrze wszystko co dobre w kawie i dający nam brudną wodę w czajniku. kawa zrobiona w perkolatorze jest dość mocna, ale zapomnijcie o piance albo aromacie. dzisiaj można znaleźć w izraelu kawę z filtra w restauracjach absolutnie koszernych [glat-koszer גלאט-כשר] . kiedy prosimy o kawę na koniec posiłku, przychodzi brązowy plastik z sączkiem, który przepuszcza wodę do filiżanki, ale zatrzymuje duszę. powolne kropelkowanie dobre jest może dla amerykanów, ale izraelczyków, przyzwyczajonych do zapachu kawy, pozbawia ważnej części przyjemności. perkolator prowadzi wielkimi krokami ku przyszłości: każdy imigrant z europy, uważający się za wielbiciela kawy, dbał o to, by postawić na honorowym miejscu perkolator, by wszyscy widzieli. imigranci ze wschodu dziwili się perkolatorowi o wiele mniej i nazywali jego produkt „fisze zejde”, to znaczy siki staruszka.
rozpuszczalna
w połowie lat 50. ubiegłego wieku, wraz z rozstaniem się z okresem życia skromnego, zaczęła się przesączać do izraela kultura amerykańskiego rock-and-rolla, dająca nowemu pokoleniu sabrów cudowne alternatywy, które wstrząsnęły starym pokoleniem iszuwu. do młodzieży przylgnęłą pogardliwa nazwa „pokolenie espresso” od nazwy elektrycznego urządzenia, które przybyło z włoch. biednej kawie doczepili wszystkie dolegliwości pokolenia, to jest otwartość na świat i innowacyjność.
pokolenie espresso piło filiżankę kawy i szło na wojnę sześciodniową. wyrażenia „pokolenie espresso” i „ziarno nieszczęść” zniknęły ze sceny, ustępując miejsca pojęciu „dobrzy synowie”. od roku 1956 do niewiadomo kiedy naród postanowił: kawa elite, firmy określającej swój produkt jako „gorący, słuszny, godny, ukochany: pierwszą serię „nes-kafe” [nes=cud, names - rozpuszczalny] wprowadzono w kompaktowym opakowaniu metalowym pojemności 56 gramów. opakowanie było minimalistyczne, proste i poważne. kiedy kończyła się kawa, puszka służyła za pojemnik w kuchni. metalowa puszka stała się nieodłącznym elementem samej kawy rozpuszczalnej, aż do nieudanych prób w latach 70. zastąpienia jej słoikiem, bo społeczeństwo wróciło do opakowania pierwotnego.
nawiasem mówiąc nazwę „nes-kafe” utworzono od nazwy firmy nestle. rozpuszczalna stała się napojem pracowników i urzędników państwowych. bez „nes” rano, dzień im się nie uda. również żołnierki cahalu [צה"ל wojska obrony izraela] uczą się od pierwszych godzin służby: biorą kawę rozpuszczalną, cukier, odrobinę wody, mieszają, mieszają i mieszają. dla dzieci i cierpiących na bezsenność, wynaleziono kawę cziko: bez kofeiny, bez wszystkiego.
espresso
przeskakujemy kilka lat do przodu. najnowocześniejsza i doskonała droga do przyrządzenia kawy to użycie maszyny espresso, powodującej przepływ wrzątku pod ciśnieniem przez odmierzoną ilość kawy. na początku lat 90. izrael zaczął się wyróżniać jako imperium kawy: dokądkolwiek rzucicie kamieniem, traficie na filię „aromy”, „cup o’joe”, „arcafe”, „cafe hillel” albo ilan’s. jeśli w przeszłości starczył łyk kawy rozpuszczalnej albo czarnej w domu, w pracy albo u przyjaciół, to dzisiejsze kawiarnie stały się nieodłącznym elementem życia. kawa na wynos albo kawa na zebranie w pracy, wszystko idzie. przy całym szacunku dla espresso, capuccino stało się napojem narodowym, z jedną trzecią mleka, jedną trzecią espresso i jedną trzecią pianki – większe od espresso, mniejsze od latte-macchiato.
kawiarnia w izraelu. ynet.co.il
na podstawie: https://www.ynet.co.il/articles/0,7340,L-3479137,00.html
hebrajska kafé gazeta nr 9 1 siwan 5781 (12 maja 2021) foto: chasyd toldot aharon (wikipedia)
czytaj w numerze:
1 kraj i państwo. akka
portowe, na północ od hajfy, miasto akka עכו akko, w biblii wymienione tylko raz (Sdz 1,31), ma bogatą historię i znajduje się na liście światowego dziedzictwa unesco (od 2001), wraz z tutejszą świątynią bahaizmu (od 2008). było stolicą królestwa jerozomskiego, założonego przez krzyżowców, a z polską łączą ją choćby krzyżacy. chaim mosze luzzato, o którego dziele piszemy w tym numerze (ścieżka sprawiedliwych) przybył do akki w 1743, a trzy lata później umarł tu od zarazy.
1 kraj i państwo. talmud izraelski. hasło 13: resztka uchodźców
książka מגילת העצמאות עם תלמוד ישראלי „megilat haacmaut im talmud israeli” deklaracja niepodległości i talmud izraelski – siódme hasło: שארית הפליטה שנצלה מהטבח הנאצי האיום באירופה ויהודי ארצות אחרות resztka uchodźców.
2 narody i religie. judaizm i reszta wiary. bogobojni – chasydzi toldot aharon i toldot awraham-icchak
jedna z dwóch największych grup bogobojnych w izraelu, należąca do antysyjonistycznej organizacji haeda hecharedit העדה החרדית. pilnie strzegą swego religijnego życia, dbając o lokalną tradycję, ubierają się dość odrębnie w jasne kapoty w paski, żyją głównie na obrzeżach sławnej dzielnicy mea szearim מאה שערים na osiedlu domów węgierskich שכונה בתי אונגרין i w częściowo w bet szemesz בית שמש (a nawet już poza izraelem).
3 idee. giur i ger cedek potocki
giur גיור to przejście na judaizm albo po prostu wstąpienie w szeregi wyznawców judaizmu. generalnie, wielkie problemy nastręcza wszystkim kwestia kto jest żydem, po pierwsze urodzony z matki żydówki, a po drugie choćby właśnie ten, kto zgodnie z prawem żydowskim (halachą הלכה) żydem się stał, czyli zjudaizował התייהד hitjahed.
podobno walentyn potocki, którego chrześcijanie w wilnie 1749 spalili na stosie za to, co zrobił (choć nie wiadomo do końca, że w ogóle istniał), to jedyny polski arystokrata, który dokonał takiej konwersji i przyjął imię abraham ben abraham (abraham syn abrahama).
4 ludzie i postaci. pod drzewkiem figowym. lewi icchak z berdyczowa
jezus chasydów ישוע של חסידים (jeszúa szel chasidím). inny przydomek: סנגורם של ישראל (sanegoram szel israel) adwokat izraela, bo wielce miłował naród izraela i bronił każdego żyda, nawet grzesznika חוטא (choté) i przestępcę פושע (poszea), bo u wszystkich szukał dobrych stron. za to boga oskarżał za udręki żydów.
lewi icchak z berdyczowa לוי יצחק מברדיצ'ב urodził się 1740 w hoszakowie/hussakowie, zmarł 5 października 1809 (25 tiszri 5570) w berdyczowie, gdzie jest pochowany.
5 sfat ewer. język hebrajski. słownik ben jehudy i słowniki inne
po tak zwanym odrodzeniu języka hebrajskiego, kiedy żydzi znów zaczęli rozmawiać po hebrajsku w życiu codziennym od końca XIX wieku, musiały się pojawić nowe słowniki hebrajsko-hebrajskie i pierwszym był oczywiście słownik samego wskrzesiciela języka eliezera ben jehudy אליעזר בן-יהודה. jego opus magnum liczy tomów 16, a cały tom 17. to tak zwany duży wstęp המבוא הגדול ha mawó hagadól. pierwsze tomy ukazały się w roku 1908, a po śmierci ben jehudy (1922) kolejne, redagowane przez innych, wydawano do roku 1959.
6 kultury i obyczaje. rosz chodesz
hebrajska nazwa początku miesiąca to ראש חודש rosz chodesz, czyli głowa miesiąca. judaizm używa kalendarza księżycowego, więc pierwszy dzień miesiąca to pierwszy dzień nowego cyklu, kiedy nów ma 1% widoczności księżyca. sobota przed nowiem zwie się szabat mewarechin שבת מברכין, bowiem wtedy błogosławi się nadchodzący miesiąc, zmawia modlitwę קידוש לבנה kidúsz lewaná. błogosławi się boga, za to że odnawia miesiące i zaklina rzeczywistość, żeby tak jak my nie możemy dosięgnąć księżyca, nasi wrogowie nie dosięgnęli nas, chcąc uczynić nam zło, za co spadnie na nich przerażenie i strach. a potem wyraża się przekonanie, że król izraela dawid żyje i życzy się swym sąsiadom życia w pokoju i dobrego losu dla całego izraela: osé szalóm bimromáw hu jaasé szalóm aléjnu weal kol israél weimrú amén עושה שלום במרומיו הוא יעשה שלום עלינו ועל כל ישראל ואמרו אמן czyniący pokój na wysokościach, uczyni pokój nam i całemu izraelowi i powiedzcie amen.
7 życie literackie i artystyczne. kanon hebrajskiej literatury izraelskiej (6)
w 2018 radio kan bet opublikowało listę „70 lat 70 książek”, najciekawszych książek wydanych w izraelu od 1948 roku, tworząc rodzaj kanonu, który warto i wypada znać i który tu publikujemy. oto część części lat 90. publikacje przekładów polskich książek z listy zaznaczamy.
8 moral-etyka. mosze chaim luzzato: ścieżka sprawiedliwych
rabin mosze chaim luzzato, zwany ramchal (1707-1746) wydał ścieżkę sprawiedliwych מסילת ישרים mesilat jeszarim w 1740, wyjechał do ziemi świętej w 1743 i trzy lata później zmarł w akce (akko) podczas epidemii.
codzienne święto liter hebrajskich
2022-03-08 ludzie piszą : jehuda amichaj יהודה עמיחי
czym jest nasze życie: parę centymetrów
szaleństwa i delikatnego ciała
między twardym szkieletem wewnątrz
i ciężkim powietrzem na zewnątrz.
(wiersz: wiersze z achziw שירי אכזיב szirej achzíw)
2022-03-07 ludzie piszą : mędrcy błogosławionej pamięci
życie i śmierć w rękach języka. czasem człowiek mówiąc coś może stworzyć życie albo spowodować śmierć, dlatego trzeba bardzo uważać.
(nachum legental, nisim amon: kiedy mojżesz spotkał buddę
נחום לגנטל, ניסים אמון: כשמשה פגש את בודהא)
2022-02-22 ludzie piszą : jehuda amichaj יהודה עמיחי
Myślisz o podróżach,
nie by uciekać i nie dla rozkoszy, tylko
o innych, jak kamienie myślące
o przymusie-wędrówek-ptaków,
który jest także w nich.
(wiersz: ludzie bez przyszłości kochają אנשים בלי עתיד אוהבים anaszím bli atíd ohawím)
2022-02-08 ludzie piszą: יהושע בר-יוסף jehoszua bar-josef
budzi straszne uczucia w sercach tych, którzy go widzą.
- - -
straszne uczucia - רגש זועה regesz zwaá.
(czarowne miasto עיר קסומה ir ksumá, 1979)
2022-02-06 ludzie piszą: יהושע בר-יוסף jehoszua bar-josef
a mieszkańcy safedu, którzy już pewni byli, że student kabały wkrótce skona, nie wierzyli w siły ogolonego lekarza, że dokona cudownego czynu, jaki przypisuje się tylko sprawiedliwym świata.
- - -
mieszkańcy safedu – בני צפת (dosł.) synowie safedu
ogolonego lekarza – הרופא המגולח (bo nie nosił brody jak każdy)
sprawiedliwym świata – צדיקי עולם – (cieszącym się uznaniem rabinom i cadykom)
(czarowne miasto עיר קסומה ir ksumá, 1979)
2021-12-12 ludzie piszą: יהושע בר-יוסף jehoszua bar-josef
צחק עד לידי טלטלת הגוף aż trząsł się ze śmiechu
(czarowne miasto עיר קסומה ir ksumá, 1979)
2021-12-15 ludzie piszą : renata jabłońska רנאטה יבלונסקה
dzisiaj 86. urodziny autorki, mieszkającej w tel awiwie i od lat tworzącej po polsku.
wiersz pochodzi z tomu spośród nielicznych książek powstałych w języku hebrajskim.
przekład wiersza: tomasz korzeniowski.
wszystko się stało
albo nie stało
dlatego, że nie powiedziałam życzenia, wtedy,
kiedy spadała pierwsza gwiazda.
tymczasem spadło wiele gwiazd
we mnie i w królestwach słońca niezliczonych,
ale ta pierwsza gwiazda,
dla mnie przeznaczona,
wciąż spada
pusta.
(wiersz: pusta gwiazda כוכב עקר kochaw akár, z tomu obce miasto עיר זרה ir zará, 1999)
2021-12-13 ludzie piszą : jehuda amichaj יהודה עמיחי
przybyć jak ja, z kraju cudów
chodzenia po genezaret
i z trudem chodzić po własnym życiu i nie utonąć.
(z wiersza: nie być i być, nie być לא להיות ולהיות, לא להיום lo lihiot welihiot, lo lihiot)
2021-12-08 ludzie piszą : jehuda amichaj יהודה עמיחי
dzisiaj bóg objawił się
tak:
ktoś z tyłu za mną zakrył mi oczy
dłońmi:
zgadnij, kto to?
(wiersz: objawienie התגלות hitgalut)
2021-12-06 ludzie piszą : jehuda amichaj יהודה עמיחי
śpij, me dziecię, śpij,
uwolnione z ubrań swych,
zdejmują buty w meczecie,
w synagodze czapkę wkładają,
a w kościele ją zdejmują.
ale ty bez tego wszystkiego,
będziesz spał, me dziecię, spał będziesz.
(z wiersza: kołysanka שיר ערש szir eres)
2021-11-29 ludzie piszą : jehuda amichaj יהודה עמיחי
człowiek w młodości chce być rzeką.
ale szerokość mojego życia przeraża mnie.
rzeki bardzo się poszerzają przy ujściu.
adám rocé lihiót nahar biceirutó.
ach rochaw chajáj mafchíd .
necharót mitrachawím meód beszifchám.
(z wiersza: wiosenne wiersze w appalachach שירי אביב בהרי אפלצ'ים szirei awíw beharei apalaczim )
2021-11-18 ludzie piszą : maajan szternfeld מעין שטרנפלד
לא ידעתי שמתים צפים
lo jadáti szemetím cafím
Nie wiedziałam, że zmarli dryfują
ושישו נצלב
weszejészu nicláw
i że jezus był ukrzyżowany
היום אני יודעת
hajom aní jodaát
dzisiaj wiem
כמה שמש היתה בהיסטוריה
kama szemesz haita bahistória
ile słońca byłoby w historii
לו הזמנתי את ישו למלחמת מים
lu hizmánti et jeszu lemichémet majim
gdybym zaprosiła Jezusa do bitwy na wodę.
(z wiersza: nauczyłam się pływać למדתי לצוף lamádti lacúf)
2021-10-26 ludzie piszą : maajan szternfeld מעין שטרנפלד
כשנשברת כוס היא מתעקשת
kszeniszbéret kos hi mitakészet
rozbita szklanka nalega, żeby
להרכיב מהשברים אגרטל
z jej odłamków złożyć wazon.
(z wiersza: * rozbita szklanka)
2021-10-19 ludzie piszą : maajan szternfeld מעין שטרנפלד
אל תוך הריק הבאתי מקדחה
el tóch hareik hewéti makdechá
do wnętrza pustki wniosłam wiertarkę.
אמרתי אעשה לי חור בריק
Rzekłam, zrobię sobie dziurę w pustce.
(z wiersza: * do wnętrza pustki)
2021-10-07 ludzie piszą : maajan szternfeld מעין שטרנפלד
ריחות הגוף מטשטשים ריחות פרחים
richót haguf metaszteszím richót prachím
zapachy ciała łagodzą woń kwiatów
zapach ריח reach. woń ניחוח nichóach.
(z wiersza: * chodź wyjdziemy בואי נצא boi necé)
2021-10-05 ludzie piszą : maajan szternfeld מעין שטרנפלד
לא נועדת לחייך גחמות של אחרים
lo noadt lechajéch gachamót szel acherím
nie jesteś po to, by uśmiechać się do cudzych kaprysów,
kaprys גחמה gachamá.
(z wiersza: nie masz szans na kelnerowanie אין לך סיכוי במלתרות ejn lechá sikúi bemelcarút)
2021-10-05 ludzie mówią
wzrusza ogromnie מרגש ברמות meragesz beramot.
słowo beramót ma kilka znaczeń. tu odnosi się do uniesienia.
2021-08-03 masoret meser musar
tradycja מסורת masoret (z rdzenia מס"ר przekaz rzeczy lub idei)
przekaz מסר meser (z rdzenia מס"ר)
etyka, moralność מוּסר musar (z rdzenia יס"ר cierpienie za grzechy)
(foto: e-vrit co il)
2021-08-01 modlitewnik katolicki po hebrajsku dla rodziny ספר תפילות קתולי בעברית למשפחה
książka ספר sefér
modlitwa תפילה tfilá lmn. תפילות tfilót
katolicki קתולי katoli
po hebrajsku בעברית beiwrít
rodzina משפחה miszpachá
dla ל le (dla rodziny למשפחה lemiszpacha)
(foto: modlitewnik wydany w 2015 przez the Saint James Vicariate)
mała mozaika hebrajska - słowniczek słów, pojęć, terminów, zwrotów, pojawiających się w tekstach naszego portalu
2020-10-19 wzgórze wiosny - tel awíw תל אביב | mała wycieczka w wielkim mieście - tiúl katán baír gdolá טיול קטן בעיר גדולה | głos pokoju kol - haszalóm קול השלום | dżingel - zamrir זמריר | okręt pokoju - sfinát haszalóm ספינת השלום | imigranci - olím chadaszím עולים חדשים | dzień wszystkich świętych - jom kol hakdoszím יום כל הקדושים | rocznica - jom haszaná יום השנה | wspominienie - azkará אזכרה |oświecenie - haskala הסכלה | moralność, etyka - musár מוסר |rachunek duszy, sumienia - cheszbón hanefész חשבון הנפש
2020-09-19 kraj i państwo – haárec wehamediná הארץ והמדינה | kalendarz żydowski – luach szaná jehudí לוח שנה יהודי | jezus – jeszúa ישוע | betlejem - bet lechem בית לחם | świat – olám עולם | wszechświat – jekúm יקום | pokolenie – dor דור | czas – zman זמן | mojżesz – moszé משה | wiek – hameá המאה | zburzenie świątyni w jerozolimie – churbán bet hamikdasz biruszalajim חורבן בית המקדש בירושלים | mesjasz – maszíjach משיח | syjoniści – cijoním ציונים| religijny – datí דתי | świecki – chiloní חילוני | gospodarz – baál habaít בעל הבית | dwa państwa dla dwóch narodów – sztej medinót lesznéj amím שתי מדינות לשני עים | arabowie – arawím ערבים | oferta – hecaá הצעה | wojna – milchamá מלחמה | tereny – sztachím שטחים | konflikt – sichsúch סכסוך | rabini i podwórka – rabaním wechacerót רבנים וחצרות | narody i religie – amím wedatót עמים ודתות | judaizm i reszta wiary – jahadút wesz’ár haemunót יהדות ושאר האמונות | według biblii – lefí hatanách לפי התנך | synowie jakuba – bnej jaaków בני יעקב | dwanaście plemion narodu izraela – sznaím asár sziwtéj israél שנים עשר שבטי ישראל | idee – raajonót רעיונות | trzecia świątynia – bet hamikdász haszliszí בית המקדש השלישי | tablice dekalogu – luchót aseret hadibrót לוחות עשרת הדיברות | arka przymierza – arón habrít ארון הברית | meczet al-aksa – misgad al-akca מסגד אל-אקצא | świątynne wzgórze - har habaít הר הבית | ściana płaczu – hakótel hamaarawí (zachodnia ściana) הכותל המערבי | ludzie haanaszím האנשים | pod drzewkiem figowym – tachat ec teaná תחת עץ תאנה | popęd do dobra – jecer hatów יצר הטוב | popęd do zła – jecer hará יצר הרע | zawód, profesja – mikcóa מקצוע | sfat ewer - język hebrajski שפת עבר | kultury i obyczaje – tarbujót weminhagim תרבויות ומנהגים| życie literackie i artystyczne – chajím sifrutiím weom anutiím חיים ספרותיים ואמנותיים | wywiad izraelski (dziennikarski) – reajón israeli (itonai) ראיון ישראלי (עתונאי) | moralność, etyka - musár מוסר | świat zewnętrzny – olám chiconí עולם חיצוני | świat wewnętrzny – olám pnimí עולם פנימי | tajemnice kabały – sodót hakabalá סודות הקבלה | nostalgie – gaaguím געגוים | świat się zmienia – haolám misztané העולם משתנה | pół bochenka - chací lechem חצי לחם | czapka głupka (kibucowa) kowa tembel כובע טמבל.
2020-09-07 czas elul (dni miesiąca elul) - zman elul זמן אלול | kultura hebrajska – tarbut iwrít תרבות עברית | talmud – talmud תלמוד | babiloński – bawlí בבלי | jerozolimski – jeruszalmi ירושלמי | rabin – raw רב | aszkenazyjski – aszkanazí אשכנזי | sefardyjski – sfaradí ספרדי | premier rządu – rosz hamemszalá ראש הממשלה | sądny dzień (dzień przebłagania) - jom kipúr יום כיפור | modlitwy pokutne – slichót סליחות | gmina ultraortodoksyjna – kehilá charedít קהילה חרדית | dow elbaum (imię i nazwisko) – דב אלבוים | uczeń jeszywy – talmíd jesziwá תלמיד ישיבה.
2020-08-26 izrael czyli państwo izraela – medinát israél מדינת ישראל | jaakow – יעקב | dwa państwa – sztei medinót שתי מדינות | syjoniści – cijoním ציונים | wierzący – maaminím מאמינים | mesjasz – maszíjach משיח | siedemdziesiąt twarzy izraela – sziwím panim leisraél שבעים פנים לישראל | społeczna i ekonomiczna nierówność – i-sziwión chewratí wekalkalí אי-שוויון חברתי וכלכלי | krajobraz – nof נוף | zieleń i pustynia – jerek umidbar ירק ומדבר |między morzami – bein hajamím בין הימים | na równinach i w górach – bemiszorim uwaharim במישורים ובהרים | modlitwa – tfilá תפילה | życie codzienne – chajej jom jóm חיי יום יום | nowa kultura – tarbút chadaszá תרבות חדשה | nowy świat – olám chadász עולם חדש | konstytucja – chuká חוקה | mamy torę – jesz lanu torá יש לנו תורה.
2020-08-15 wniebowzięcie marii – aliját miriam עליית צרים | kościół rzymskokatolicki - knesijá romanít katolit כנסייה רומנית קטולית | dogmat – dogmá דוגמה | ciało – basár בשר | dusza (pięć rodzajów duszy) – nefesz נפש, ruach רוח, neszamá נשמה, chaja חיה, jechidá יחידה | piegrzymka – alija lerégel עלייה לרגל | klasztor – minzar מנזר | ziemia święta – erec kduszá ארץ קדושה | wierni – maaminím מאמינים | góra oliwna – har hazeitím הר הזיתים | ogród oliwny – gat szemaním גת שמנים.
2020-08-07 admór (skrót: nasz pan, nauczyciel, rabin) – אדמו"ר | nawrócił się – tu: chazar betszuwá חזר בתשובה | nauka tory – limúd torá לימוד תורה | kierownik szkoły – menahél bet haséfer מנהל בית הספר | izraelski instytut publikacji talmudycznych – hamachón haisraelí lepirsumím talmudiím המכון הישראלי לפרסומים תלמודיים | jeszywa (szkoła talmudyczna) – jeszywa ישיבה | źródło życia - makor chajim מקור חיים | nagroda izraela – pras israél פרס ישראל | hebraizacja – iwrijút עבריות| talmud babiloński – talmúd bawlí תלמוד בבלי | światło prawdy – or haemét אור האמת | hipokryzja – cwijút צביעות | trzynaście płatków róży – szloszá asár aléj haszoszana שלושה עשר עלי השושנה.
2020-07-31 picie kawy – sztijat kafé שתית קפה | kawa po turecku – kafé turki קפה טורקי | kawa zalewajka – kafé boc (błoto) קפה בוץ | kawa rozpuszczalna [kafe names – nes [cud] kafe נס קפה | beduin – bedłi בדואי | tygielek – findżan (to po arabsku właściwie filiżanka) פינג'ן | ognisko – madurá מדורה | kawa błoto (zalewajka) – kafé boc קפה בוץ | kawa czarna – kafé szachór קפה שחור | cukier – sukár סוכר | wrzątek – mej rotchím מי רותחים | twarzą ku ulicy – paním larechów פנים לרחוב | osada (oraz żydzi w izraelu, miejscowi, osiadli przed falami imigracji iszuw – יישוב | pokolenie – dor דור | puszka – pachít פחית | cahal - wojska obrony izraela צה"ל.
2020-07-30 dziewiąty [dzień miesiąca] aw” - tiszá beáw תשעה באב | świątynia - beit hamikdász בית המקדש | miszna - miszna משנה | wyjście z egiptu - jeci-át micrajim יציאת מצרים | pustynia - midbár מדבר | dzień żałoby - jom awél - יום אבל | post - taanít תענית | przyjemność - taanúg תענוג | żydzi maroka i tunezji - jehudej maroko wetunís יהודי מרוקו וטוניס | czosnek - szum שום | łzy - dmaót דמעות | legenda – agadá אגדה |mesjasz - maszíijach משיח | dni ostatnie – acharít jamím אחרית ימים | zbawiciel – jeszúa ישוע.
2020-07-19 ślubowanie - neder נֶ֜דֶר | morderca - rocéach רֹצֵ֗חַ רוצח | mściciel krwi - goél hadám ֹגואֵ֣ל הַדָּם֒
2020-07-06 syjonizm – cijonut ציונות | państwo – mediná מדינה | rzymianie – romaím רומאים | bliski (właśc. środkowy) wschód – mizrách hatichón מזרח התכון | żydzi religijni – jehudím datiím יהודים דתיים | asymilacja – hitbolelút התבוללות | słup ognia - amúd haész עמוד האש | egipt – micrajím מצרים | ziemia obiecana – erec hamuwtáchat ארץ המובטחת.
2020-06-11 boże ciało - guf haadón גוף האדון | uroczystość najświętszego ciała i krwi chrystusa - chag haléchem wehajáin hakdoszím szel hamaszíjach חג הלחם והיין הקדושים של המשיח | katolicy -nocrím נוצרים | święto ciała mesjasza - chag guf hamaszíjach חג גוף המשיח.
2020-05-06 uchodźcy czasu - pliti'm szel zman פליטים של זמן | | po polsku - bepolani't בפולנית | ejno’ hasznija’ szel haki’klop עינו השניה של הקיקלופ
2020-05-04 rana – peca פצע | prezent dla mamy – matana’ lei’ma מתנה לאמה | samobójstwo – hitabdut התאבדות | opowieść o miłości i mroku – sipu’r al ahawa’ we choszech סיפור על אהבה וחושך | kibuc – kibu’c קיבוץ | szakal – tan תן | pokój teraz – szalo’m achsza’w שלום עכשיו | to samo morze – oto’ haja’m אותו הים | akademia szwedzka – akademia szwedit האקדמיה השוודית
2020-05-03 wątpliwości i miłości - sfeko't weahawo't ספקות ואהבות
2020-05-02 i ich miłość i ich nienawiść - gam ahawata'm gam sinata'm גם אהבתם גם שנאתם
2020-04-30 | wyryte - charut חרות | wolność – cheirut חירות | safed - cfat צפת | tyberiada - tweria טבריה | owoc kraju - pri haa’rec פרי הארץ | pan, właściciel – baa’l בעל
2020-04-28 | dzień niepodległości |יום העצמאות jom haacmau't
2020-04-27 | dzień pamięci poległych w wojnach o izrael |יום הזיכרון לחללי מערכות ישראל jom hazikaro'n lechalale'j maaracho't israe'l.
w nazwie hebrajskiej zamiast słowa "wojny" מלחמות milchamo't, użyto słowa מערכות "maaracho't", (l.p. מערעכה maaracha') dużo pojemniejszego (słownik sieraczkowej podaje: szyk, porządek, zestawienie, rząd, szereg, szyk bojowy, linia bojowa, front wojenny, bój, walka, akt sztuki teatralnej, seria, komplet), bo chodzi o ofiary wszelkich wydarzeń, jak potyczki, zamachy, morderstwa itp.
2020-02-20 matki boskiej gromnicznej, czyli ofiarowanie pańskie. to znaczy, że zgodnie z 18. przykazaniem (מצווה micwa) z 613 przykazań (תרי"ג מצוות tarjag micwo't), po 30 dniach od narodzin, ojciec musi wykupić (za parę turkawek albo dwa młode gołębie) pierworodne dziecko od kohena (כהן kapłan w świątyni) | קדש-לי kade'sz-li poświęcisz mi | כל-בכור kol-becho'r każde pierworodne | כל-רחם kol-rechem każde łono | בבני ישראל biwnej israe'l u synów ! izraela | dotyczyło ludzi i zwierząt. tak było też z jezusem. zobacz ewangelia łukasza 2,22 i dalej. a gromnice - to dopiero ix wiek.
jak powiedzieć po hebrajsku - eich lehagíd beiwrít - איך להגיד בעברית
ten co mówi, nie wie. ten co wie, nie mówi – hamedabér einó jodéa, hajodéa, einó medabér - המדבר אינו יודע, היודע אינו מדבר
gdzie jesteś? - ajéka? (bóg do adama) - איכה
kochaj bliźniego jak siebie samego - weaháwta reécha kamócha - ואהבת רעך כמוך
marność nad marnościami - hewel hawalím - הבל הבלים.
wiem, że nic nie wiem- ani' jodéa szeejnéni jodéa - אני יודע שאינני יודע
mylić się jest rzeczą ludzką- litót ze enoszí - לטעות זה אנושי
być albo nie być - lihijót o lo lihijót - להיות או לא להיות
kocham cię [m. do k.] - אני אוהב אותך - aní ohéw otách | kocham cię [k. do m.] - אני אוהבת אותך - ani ohéwet otchá | kocham cię [m. do m.] - אני אוהב אותך - ani ochéw otchá | kocham cię [k. do k.] - אני אוהבת אותך - ani ohéwet otách
jaki ten świat mały - ejze olám katán - איזה עולם קטן
nie mów (r.ż.) do mnie takim tonem - al tedabrí elái batón kazé - אל תדברי אליי בטון כזה
po moim trupie - al gufatí haméta - על גופתי המתה
prima aprilis - echád beapríl - אחד באפריל
naprawa świata - tikún olám - תיקון עולם
naprawa samego siebie - tikún amcí - תיקון עצמי