tora co tydzień - kedoszim

trzydziesty fragment tory (kpł. 19,1 – 20,28) na kolejny tydzień. z 613 przykazań [nakazów i zakazów] תרי"ג מצוות tarjag micwot, poznaliśmy dotąd 211, a z nich 76 uznaliśmy za aktualne. w dzisiejszym fragmencie jest 51 przykazań, z których 33 uznajemy, łącznie z poprzednimi uznajemy 109. doczekaliśmy wielu ważnych przykazań, dotyczących miłosierdzia, uczciwości, empatii, wrażliwości, obyczajów. pierwszy przekład tekstu tory pochodzi z tory pardes lauder, a kolejne, jeśli tu występują, pochodzą z:

zofii – biblia królowej zofii, aleksander z jaszowic i inni (1455, katolicki)

wujek – biblia wujka, jakub wujek (1599, katolicki).

bt – biblia tysiąclecia, wielu autorów (1965, katolicki)

romaniuk – biblia warszawsko-praska (1997, katolicki)

cylkow – tora, izaak cylkow (1883, żydowski)

(przekłady według www.bibliepolskie.pl)

212/77 isz imo’ weawi’w tirau’ איש אמו ואביו תיראו człowiek będzie szanował swoją matkę i swego ojca. wujek: każdy się bój ojca swego i matki swéj. cylkow, śtw podobnie. kruszyński i mieses: niechaj każdy czci. bt: każdy z was będzie szanował matkę i ojca. poznańska, eib: niech każdy ma w poszanowaniu swoją matkę i ojca. romaniuk: niech każdy z was okazuje bojaźń matce i ojcu.

213/77 al tifnu’ el-haelili’m אל תפנו אל-האלילם nie zwracajcie się ku bożkom. nie zwracajcie się do bałwanów. gdańska 1881: nie udawajcie się za bałwany. gdańska 2017: nie będziecie się zwracać do bożków. tak powtarzają wszyscy, oprócz: romaniuk: nie zwracajcie się ku idolom. eib: nie zwracajcie się do marnych bóstw.

214/77 weelohe’i masecha’ lo taasu’ lache’m. nie wykonujcie odlewów bożków. wujek: ani bogów litych sobie czyńcie. kruszyński: bóstw lanych nie róbcie sobie. poznańska: nie róbcie sobie bogów z lanego metalu. romaniuk: nie odlewajcie sobie bożków z metalu.

215/77 nie jeść pozostałości z ofiary po wyznaczonym terminie.

216/78 uwekucreche’m et-kcir arceche’m lo techale’ pea’t sadecha’ likcor. gdy będziecie żąć plon waszej ziemi nie [ścinajcie] całkowicie skrajów waszych pól. zofii: a gdyż będziesz żąć nasienie ziemie twej, nie przyżniesz aż do samej ziemie. wujek: a gdyż będziesz żąć nasienie ziemie twej, nie przyżniesz aż do samej ziemie. cylkow: gdy zżynać będziecie użątek ziemi waszej, do skraju pola twojego nie wyżynaj. mieses: nie wyrzynaj aż do kraju pola swego. bt: nie będziesz żął aż do samego skraju pola. poznańska: nie ogołacajcie pola do samego skraju. poznańska: kiedy będziecie zbierali żniwo na swojej ziemi, nie ogołacajcie pola do samego skraju. romaniuk: kiedy będziecie mieli żniwa w waszym kraju, nie ścinajcie wszystkiego aż do samych krańców waszego pola.

217/79 we leke’t kcircha’ lo telake’t ולקט קצירך לא תלקט nie podnoś kłosów twojego żniwa, które upadły. zofii: ani opuszczone kłosy będziesz zbirać. wujek: ani pozostałych kłosów zbierzesz. cylkow: pokłosia żniwa twego nie podbieraj. bt: nie będziesz zbierał kłosów pozostałych na polu. romaniuk: nie zabierajcie kłosów, które zostają na polu.

218/80 podobnie, by nie zabierać kłosów. leani’ ulage’r taazo’w otam לעני ולגר צעזוב אתם bo to ma być zostawione dla biednych. zofii: ubogim ❬i❭ pątnikom zbirać niechasz. wujek: ubogim i gościom na zbieranie zostawisz. gdańska 1881: ubogiemu i przychodniowi zostawisz je. cylkow: ubogiemu i cudzoziemcowi. inni podobnie – dla przybysza, cudzoziemcowi.

219/81 podobnie j.w.

220/82 wekarmecha’ lo teole’l וכרמך לא תעולל. zofii: gron z ręku twych odpadłych zgromadzać będziesz. wujek: ani w winnicy twojéj gron i jagód upadających zbierzesz. cylkow: winnicy téż twojej nie obieraj do szczętu. romaniuk: nie będziesz też ogałacał do ostatniego grona winnych krzewów.

221/83 leani’ ulage’r taazo’w otam לעני ולגר צעזוב אתם. podobnie, by zostawić owoce biednym i nieżydom.

222 84 podobnie – pozostawiać.

223/85 podobnie - nie zbierać, co spadło.

224/86 lo tignowu’ לא תגנבו nie będziecie kraść. zofii: nie uczynicie kradziestwa.

225/87 i 226/88 lo teszakru’ welo-techchaszu לא תשקרו ולא תחכשו nie będziecie zaprzeczać fałszywie i nie okłamiecie. zofii: nie będziecie łgać ani zdradzi żadny. wujek: nie będziecie kłamać, ani będzie osukiwał żaden. ncylkow: niezapierajcie się i nie oszukujcie. mieses: nie popełniajcie fałszu, ani kłamu. śtb: nie zapierajcie się i nie oszukujcie.

227/89 we-lo tiszaweu wiszmi laszeker ולא-תשבעו nie będziesz przysięgać kłamliwie na moje imię. zofii: nie będziesz krzywoprzysięgać na imię me ani pokalasz imienia pana boga twego. cylkow: nie przysięgajcie na imię moje dla fałszu. romaniuk: nie będziecie fałszywie przysięgać na moje imię, bo w ten sposób zhańbilibyście imię swojego boga.

228/90, 229/91, 230/92 we lo-taaso’k et ree’cha welo tigzol lo-talin peulat sachar. nie będziesz uciskał twego bliźniego. nie będziesz rabował. nie będziesz przetrzymywał u siebie zapłaty. zofii: nie uczynisz nasila bliźniemu swemu ani mocy snędzisz jego. nie ostanie służba sługi twego u ciebie eż do jutra. wujek: nie będziesz kładł potwarzy na bliźniego twego, ani go gwałtem ściśniesz: nie zmieszka praca najemnika twego. cylkow: nie uciskaj bliźniego twego i nie obdzieraj; nie przetrzymuj przez noc płacy najemnika przy sobie do rana. romaniuk: Nie będziesz uciskał twojego bliźniego i nie będziesz go wyzyskiwał. Zapłaty robotnikowi najemnemu nie będziesz zatrzymywał.

231/93 i 232/94 lo-tekale’l cheresz we-lifnej iwer lo-titen michszol לא-תקלל חרש ולפני עור לא תתן מכשול. nie będziesz przeklinał [nawet] głuchego. Nie będziesz kładł przeszkody przed człowieka, który jest ślepy [w jakiejś sprawie]. zofii: Nie będziesz łajać głuchemu ani przed ślepym położysz urazu. wujek: nie będziesz złorzeczył głuchemu, ani przed ślepym nie będziesz kładł zawady. kruszyński: nie będziesz przeklinał głuchego, a przed ślepym nie postawisz przeszkody. bt: nie będziesz złorzeczył głuchemu. nie będziesz kładł przeszkody przed niewidomym. poznańska: nie przeklinaj głuchego, a ślepemu nie rzucaj kłody.

233/95, 234/96, 235/97 lo taasu awe’l bamiszpa’t lo-tisa’ pnej-dal welo-tehdar pnej gadol becede’k tiszpot amitcha’ לא-תעשו עול המשפט לא-תשא פני-דל ולא תהדר פני גדול בצדק תשפט. nie będziesz wypaczał prawa. nie będziesz faworyzował biednego ani wyróżniał bogatego. sprawiedliwie będziesz osądzał swojego bliźniego. zofii: nie uczynisz, coż złościwego jest, ani będziesz niesprawiedliwie sędzić. nie przymiesz persony ubogiej ani ćci oblicza mocnego. sprawiedliwie sędzi twemu bliznemu. cylkow: Nie czyńcie krzywdy w sądzie, nie uwzględniaj osoby biednego, ani uszanuj osoby możnego; sprawiedliwie sądź bliźniego twego. bt: nie będziecie wydawać niesprawiedliwych wyroków. nie będziesz stronniczy na korzyść ubogiego, ani nie będziesz miał względów dla bogatego. sprawiedliwie będziesz sądził bliźniego. romaniuk: przy wydawaniu wyroków będziesz się strzegł wszelkiej niesprawiedliwości: nie będziesz stronniczo łagodny dla ubogich i nie będziesz miał względów na bogaczy. będziesz sądził sprawiedliwie twojego bliźniego. śtb: nie czyńcie krzywdy w sądzie; nie uwzględniaj osoby biednego, ani nie uszanuj osoby zamożnego; sądź twojego bliźniego sprawiedliwie.

236/98 i 237/99 lo telech rachi’l lo taamod al-dam ree’cha לא תלך רכיל לא תעמוד על-דם רעך. nie będziesz chodził jako plotkarz pomiędzy swoim ludem. nie będziesz stał w miejscu, gdzie życie twojego bliźniego jest w niebezpieczeństwie. zofii: nie będziesz osoczcą ani rzeptający o ludziech. nie stoj przeciwko krwi swego bliznego. wujek: nie będziesz potwarcą, ani podszczuwaczem między ludem. nie będziesz stał przeciw krwi bliźniego twego. cylkow: nie chodź jako oszczerca w narodzie twoim; nie stań przeciw krwi bliźniego twego. bt: nie będziesz szerzył oszczerstw między krewnymi, nie będziesz czyhał na życie bliźniego. romaniuk: nie będziesz rzucał oszczerstw na twoich bliźnich. Nie będziesz także występował jako świadek przeciwko krwi twego bliźniego. śtb: nie krąż jako oszczerca pośród twoich pokoleń; nie powstań przeciw krwi twojego bliźniego. eib: nie będziesz szerzył oszczerstw między swymi ludźmi i nie będziesz nastawał na krew swego bliźniego.

238/100, 239/101, 240/102 lo tisne’ et-achicha’ bilwache’cha hochea’ch tochia’ch et-amitcha’ we-lo’ tisa’ ala’w chet. nie będziesz nienawidził swojego brata w swoim sercu. będziesz odpowiednio napominał twojego bliźniego, ale nie weźmiesz na siebie grzechu [publicznego zawstydzania] go. zofii: nie będziesz nienawidzieć brata twego w sercu twem, ale jawnie karzy ji, aby nie miał s niego grzecha. wujek: nie miéj w nienawiści brata twego w sercu twojem: ale go jawnie karz, abyś nie miał grzechu dla niego. cylkow: nie miej w nienawiści brata twojego w sercu twojém; napominać napominaj bliźniego twego, abyś nie ponosił grzechu za niego. bt: nie będziesz żywił w sercu nienawiści do brata. będziesz upominał bliźniego, aby nie ponieść winy z jego powodu. romaniuk: w sercu swoim nie będziesz żywił nienawiści do swego brata, ale upomnisz twojego bliźniego, aby cię nie obciążył grzech z jego powodu.

241/103, 242/104, 243/105 lo-tikom we lo-titor et bnei-amcha’ weahawta’ et-reecha’ kamo’cha. nie będziesz mścił się i nie będziesz żywił urazy do synów twojego ludu, będziesz [troszcząc się] kochał bliźniego, tak [jak kochasz] siebie. zofii: nie szukaj pomsty ani wspomieniesz krzywoty mieszczan twych. miłuj bliznego twego jako sam siebie. wujek: nie szukaj pomsty, ani pamiętać będziesz krzywdy sąsiadów twoich: będziesz miłował przyjaciela twego, jako sam siebie. bt: nie będziesz szukał pomsty, nie będziesz żywił urazy do synów twego ludu, ale będziesz miłował bliźniego jak siebie samego. romaniuk: nie będziesz się mścił i nie będziesz nosił w sercu urazy do żadnego spośród synów twego narodu. będziesz miłował bliźniego twego jak siebie samego.

244/105, 245/105, 246/105, 247/105 tych przykazań dotyczących krzyżowania zwierząt i owoców oraz spożywania owoców nie cytujemy i nie uznajemy.

248/105, 249/105, 250/105 lo tochlu’ al-hada’m lo tenachszu’ we’lo teonenu’. לא תאכלו על ה-דם לא תנחשו ולא תעוננו. nie będziecie jedli [mięsa z oddania], gdy [jego] krew [jeszcze nie była pokropiona na ołtarz]. nie będziecie wróżyć ani zdawać się na przepowiednie. zofii: nie będziecie jeść mięsa se krwią. nie będziecie guślić ani dbać snow. wujek: nie będziecie jeść ze krwią. nie będziecie wróżyć i snów nie będziecie przestrzegać. cylkow: nie jadajcie wobec krwi; nie zajmujcie się wróżbiarstwem i czarami! pozostali mówią o jedzeniu z krwią, o wróżbach, o czarach.

251/105, 252/105 lo taki’fu pea’t rosze’chem welo’ taszchi’t et pea’t zkane’cha לא תקיפו פאת ראשכם ולא תשחית את פאת זקנך. nie będziecie obcinać [włosów] po bokach waszej głowy i nie będziesz niszczył [goląc] boków twojej brody. zofii: ani okrągle będziecie strzyc krczyce, ani będziecie golić brody. wujek: ani wkoło będziecie strzydz włosów, ani brody golić będziecie. cylkow: nie podstrzygajcie kolisto boków głowy waszej, a nie psuj końców brody twojej. romaniuk: włosów waszych na głowie nie będziecie strzygli w kształt koła, nie będziecie też golili bokobrodów. śtb: nie podstrzygajcie koliście boków waszej głowy i nie psuj końców twojej brody.

253/105 uchto’wet kaaka’ lo titnu’ bache’m וכתבת קעקע לא תתנו בכם nie będziecie robić sobie tatuaży. zofii: znamienia a blizn nie czyńcie wam. wujek: piątna sobie czynić będziecie. cylkow: napisów nakłówanych nie nadawajcie sobie. bt: nie będziecie się tatuować.

254/105 umikdaszi’ tirau’ ומקדשי תראו będziecie czcili moją świątynię. zofii: święci mej bojcie się. wujek: świątnice mojéj bójcie się. cylkow: świątynię moję czcijcie. bt: szanować mój święty przybytek. eib: czcili moje świętości.

255/105, 256/105 al tifnu el haawot אל תפנו אל-האבות nie będziecie zwracać się do nekromantów i szamanów. zofii: nie przychylajcie się ku czarownikom ani od guślnikow cso pytajcie. wujek: nie skłaniajcie się do czarowników, ani się wieszczków niocz pytajcie. cylkow: nie zwracajcie się do zażegnywaczy i znachorów. bt: nie będziecie się zwracać do wywołujących duchy ani do wróżbitów. poznańska: nie zwracajcie się do wywołujących duchy i do jasnowidzów. śtb: nie zwracajcie się do czarowników i wiedzących.

257/106 mipnej seiwa takum wehada’rta pnej zake’n מפני שיבה תקום והדרת פני זקן wstaniesz przed sędziwym człowiekiem i uhonorujesz obecność mędrca tory. zofii: przeciwko szadym głowam powstani a poćci twarz starego. wujek: przed głową szędziwą powstań a czcij osobę starego. bt: przed siwizną wstaniesz, będziesz szanował oblicze starca. romaniuk: przed [człowiekiem] o białej głowie wstaniesz na znak szacunku i uszanujesz osobę starca.

258/107, 259/108 lo-taasu’ awe’l bamiszpa’t bamida’ bamiszka’l uwamesura’. moznej cedek awnej-ceedek eifat cedek wehi’n cedek לא-תעשו עול במשפט במידה במשקל ובצשורה. מאזני-צדק אבני-צדק איפת-צדק והין-צדק nie będziesz wypaczał prawa [przez fałszywe] miary, odważniki ani miary objętości. będziesz miał uczciwe szale [wagi] i uczciwe odważniki i uczciwe miarki na sypkie i uczciwe miarki na płyn. zofii: wagę sprawiedliwą, rowną będziecie mieć [wagę] a sprawiedliwy korzec i prawą mia❬r❭kę. wujek: szale sprawiedliwe, i równe niech będą gwichty, sprawiedliwy korzec, i kwarty sprawiedliwe. cylkow: wagi rzetelne, ciężarki rzetelne, efa rzetelna i hin rzetelny mieć będziecie.

260/109 ki-isz isz asze’r jekale’l et-awi’w we-etimo’ mot jamu’t כי-איש איש אשר יקלל את-אביו ואת-אמו מות ימות jeżeli ktokolwiek przeklina swego ojca albo swoją matkę, musi ponieść śmierć. zofii: ktoż poklnie otca albo macierz, śmiercią umrze. wujek: ktoby złorzeczył ojcu swemu, albo matce, śmiercią niechaj umrze. bt: ktokolwiek złorzeczy ojcu albo matce, będzie ukarany śmiercią.

261/109 weisz aszer ikach... isrefu’ oto’ ואיש אשר יקח... ישרפו אותו jeżeli mężczyzna poślubi... spalą w ogniu jego i... zofii: ktoż nad dziewkę żonę pojmie macierz jej, grzech jest uczynił, żywo spalon będzie. bt: jeżeli ktoś bierze za żonę kobietę i jej matkę, dopuszcza się rozpusty: on i one będą spaleni w ogni. [jest tam więcej przypadków]

262/109 welo telchu bechuko’t hago’j ולא תלכו בחקת הגוי nie będziecie naśladować zwyczajów narodów. zofii: nie chod❬ź❭cie w włosnościach narodow. wujek: nie chodźcie w ustawach narodów. kruszyński: nie pójdziecie za zwyczajami narodu. bt: nie będziecie postępować według obyczajów narodu. romaniuk: nie będziecie też postępować według zwyczajów zachowywanych przez ludy.