moral-etyka co tydzień (4) – sodoma i nóż

tora תורה pięć pierwszych ksiąg biblii. pirkej awot פרקי אבות traktat miszny, dotyczący etyki. jezus ישוע nieuznany w judaizmie mesjasz. budda בודהה hindus, znalazł drogę do szczęścia. kocker rebe קוצקר רבה, menachem mendel morgenstern z kocka, bezkompromisowy chasyd, żądający prawdy.

tora, fragment (4) wajerá (rdz. 18,1-22,24) dużo się tu dzieje.

rdz. 17, 4 (piela): żyj po bożemu i bądź porządnym człowiekiem - tak jeszcze w poprzednim fragmencie powiedział bóg do abrama (późniejszego abrahama). i co dalej?

rdz.19, 8 mieszkańcy sodomy urągają lotowi i grożąc, chcą się spotkać z jego gośćmi (aniołami), a lot w ich obronie proponuje im (piela): „mam dwie córki. obie czyste dziewice. zróbcie z nimi co wam się żywnie podoba”. oni jednak dalej grozili aniołom, a ci tych ludzi (19, 11) „porazili ślepotą”, chikú basanwerím הִכּוּ֙ בַּסַּנְוֵרִ֔ים. potem:

rdz. 19, 36 (piela): obie córki lota zaszły w ciążę z własnym ojcem. watachariéna sztej banót-lot וַֽתַּהֲרֶ֛יןָ שְׁתֵּ֥י בְנֽוֹת־ל֖וֹט מֵאֲבִיהֶֽן. abraham przeprowadził się z okolic dębów mamrego do miasta gerar, gdzie rządził król awimelech, któremu:

rdz. 20, 12 (piela): o sarze, która była jego żoną , mówił że jest jego siostrą. wajomár awraham el-sará isztó achotí וַיֹּ֧אמֶר אַבְרָהָ֛ם אֶל־שָׂרָ֥ה אִשְׁתּ֖וֹ אֲחֹ֣תִי. awimelech wziął sarę na dwór (przez co bóg czyni niepłodnym – tak - cały dwór królewski). bóg ostrzega króla, wyjawia prawdę i straszy. wtedy awimelech z pretensjami przychodzi do abrahama, a ten tłumaczy:

rdz. 20, 12 (piela): ona rzeczywiście jest moją siostrą, choć przyrodnią achotí bat-awí אֲחֹתִ֤י בַת־אָבִי֙. sara, kiedy nie mogła mieć dziecka, posłała do abrahama swą służącą hagar, ta urodziła mu syna izmaela, ale teraz, gdy sara niespodziewanie urodziła syna icchaka, nakazała mężowi:

rdz. 21, 10 (piela): wyrzuć z domu tę niewolnicę i jej syna. garész haamá hazót weét-bna גָּרֵ֛שׁ הָאָמָ֥ה הַזֹּ֖את וְאֶת־בְּנָ֑הּ, co abraham uczynił, a hagar i izmael bliscy byli śmierci na pustyni. potem abraham, nie wiedząc, że bóg go tylko próbuje:

rdz. 22, 10 (piela): wyciągnął rękę i wziął nóż, aby zarżnąć syna. waiszlách awraham et-jadó waikách el-hamaachélet liszchót et-bno וַיִּשְׁלַ֤ח אַבְרָהָם֙ אֶת־יָד֔וֹ וַיִּקַּ֖ח אֶת־הַֽמַּאֲכֶ֑לֶת לִשְׁחֹ֖ט אֶת־בְּנֽוֹ.

pirkej awot, 1,4: jose ben joezer יוסי בן יועזר: niech twój dom będzie domem narad mędrców. żyj w kurzu (עפר afár) ich stóp i spragniony pij ich słowa.

jezus (mt 5,3): aszréj aniéj harúach אַשְׁרֵי עֲנִיֵּי הָרוּחַ szczęśliwi ubodzy duchem.

jezus (mt 5,21): słyszeliście, że kto by zabił, pójdzie pod sąd, a ja wam mówię, każdy kto się gniewa ikcóf יִקְצֹף, pójdzie pod sąd – leweit din לְבֵית דִּין.

jezus (mt 5, 24): idź pogódź się z bliźnim – lech kapér et-pnéi achícha לֵךְ כַּפֵּר אֶת־פְּנֵי אָחִיךָ, a potem złóż swój dar – korbanchá קָרְבָּנֶךָ w świątyni.

budda, ośmioraka ścieżka, 4: peulá nachoná פעולה נכונה słuszny czyn (postępowanie) – nie odbierać sobie życia, nie brać tego co nie dane, powstrzymywać się od złych praktyk seksualnych, od niewłaściwej mowy, nie odurzać się i nie narkotyzować.

kocker rebe: jest człowiek powściągliwy מתון matún, i jest leniwy עצל acél. powściągliwy nie śpieszy się, myśli raz i dwa razy, potem robi. leniwy śpieszy się z decyzją i robotą, bo jest leniwy, by pomyśleć.