komentarz do tory (32) – nie krzywdź swego ni obcego

behar בְּהַ֥ר na górze (kpł. 25,1-26,2) – ten fragment tory nie opowiada żadnej historii, nic się tam nie dzieje oprócz tego, że kiedy mojżesz משה był na górze synaj סִינַ֖י bóg wyłożył mu swoje prawa, które w judaizmie powtarza się choćby przez nieustającą lekturę tory. przy tym pamiętać trzeba, że to są kwestie wewnętrze żydowskie, to prawo tylko dla żydów jest, bo tylko im bóg je dał, a to że chrześcijanie chcieli włączyć pięć ksiąg mojżeszowych do swego kanonu, to inna kwestia. bo jak sie rozumie, z faktu zakazu oszukiwania się nawzajem wynika tylko tyle, że żyd nie może oszukiwać żyda. a jak to dzisiaj rozumie przeciętny żyd?

w tym fragmencie są dwadzieścia cztery prawa. pierwsze dotyczą ziemi, jej uprawy i własności, czyli spraw regulowanych dzisiaj nauką, wiedzą o rolnictwie. a dalsze mówią o kwestiach moralności, relacji między ludźmi – ale jak pamiętamy, obowiązują one tylko żydów wobec żydów. żydom nie wolno oszukiwać swego, swemu nie wolno pożyczać na procent, nie wolno dręczyć żyda sprzedanego w niewolę i nie sprzedawać żyda w niewolę, a niewolnika kanaanejskiego można trzymać dożywotnio. należy też powstrzymać nieżydowskiego pana wykorzystującego żydowskiego niewolnika. a gdy się jest a także: nie oszukuj swego, swemu nie pożyczaj na procent, a co dajesz na życie to nie zarabiaj na tym. nie dręcz żyda sprzedanego w niewolę, nie sprzedawaj żyda w niewolę, kanaanejskiego trzymaj dożywotnio, a gdy się jest w niewoli u nieżydowskiego pana, nie wolno oddawać kultu bożkom, a już na pewno nie na kamiennej wzorzystej podłodze – מַשְׂכִּ֗ית maskít. taką interpretację tego słowa nadał sławny raszi רש"י za którym idzie także żydowski z ducha przekład pardes lauder, ale w polskich przekładach tej podłogi nie znajdziecie.

jaka jest przydatność tego fragmentu tory w dzisiejszym świecie, w którym też warto nie oszukiwać, nie wyzyskiwać, nie krzywdzić ani nie urągać? oczywiście duża, jeśli rozciągniemy te prawa na całą ludzkość, nie ograniczając ich tylko do swego plemienia. nie wolno krzywdzić nie tylko swoich ale i obcych. choćby dlatego, by obcy kiedyś nie zwrócili się przeciwko nam.