top of page

20. rocznica śmierci jehudy amichaja

Zdjęcie autora: tomasz korzeniowskitomasz korzeniowski

w tym roku, po dwudziestu latach od śmierci amichaja (22 września 2000 w jerozolimie) w wieku 76 lat, doczekaliśmy się jego biografii książkowej. autor: ido basok עידו בסוק. tytuł: ספקות ואהבות. יהודה עמיחי – חיים wątpliwości i miłości. jehuda amichaj – życie. przed śmiercią amichaj wyznał, że chciałby być zapamiętany jako poeta miłości. pisał o niej wiele i na sposób bardzo znaczący i autobiograficzny, podobnie jak na temat wojen, w których uczestniczył. na tytuł biografii basok wybrał jednak zestawienie miłości z wątpliwościami, co oczywiście słusznie poszerza całe spektrum tematyki poezji amichaja. wojna niewątpliwie jest dla amichaja jedną z wielu wątpliwości, do których dołączył kwestię boga i religii. wychowany w domu dziadków i rodziców w duchu judaizmu, jako młody ale już dorosły, w izraelu, uznał, że nie wierzy w istnienie boga. choć jako poeta nieustannie pisał o bogu, religii, całej żydowskiej mitologii, do tego dołączył kolejne wojny izraela, w których uczestniczył, miłości, których doświadczał, dołączył rodziców (ojciec był jego prywatnym bogiem), bliskich z dzieciństwa i późniejszego życia, postaci z jego biografii, historyczne, publiczne, znajomych i spotkanych nieznajomych. o czym nie pisał? o świecie nieswoim, o innych kulturach, w tym o antycznej kulturze greków i rzymian (ulubionych tematach wielu światowych poetów), o wojnach obcych, bogach obcych itd. pisał o świecie, który był jego i pisał o sobie. otrzymał za życia wiele nagród i niewątpliwie to, co stworzył, to jest materiał noblowski, choć tej nagrody nie dostał. wiersze o jehudzie amichaju pisali inni, w tym zbigniew herbert, który jako uznany książę, okrzyknął jehudę królem. obaj uczestniczyli w pewnej konferencji w jerozolimie i na znanym mi zdjęciu siedzą obok siebie, ale każdy patrzy w swoją stronę (herbert pewnie na antyk, amichaj na jerozolimę). cwika szternfeld, poeta hebrajski, w swoim wierszu o amichaju niemal wprost oskarżył szwedzką akademię o niechęć do literatury z izraela. jedyny literacki nobel izraelski otrzymał ex aequo szmuel josef agnon w 1966 roku. to było dawno. w innym świecie.

ido basok całe życie amichaja podzielił na piętnaście rozdziałów. o pierwszych 47 latach mówi 12 rozdziałów (intensywne życie literackie i prywatne amichaja). o kolejnych 29 latach tylko jeden rozdział (o ostatnim tomie poezji, jednej powieści i dalszym życiu uznanego już literata, o nagrodach, wykładach itp.). dwa ostatnie rozdziały to amichaj a polityka oraz czas tuż przed i po śmierci poety.

do tej książki będziemy jeszcze powracać i korzystać z niej, bo przecież życie i poezja jehudy amichaja jest przedmiotem naszych stałych zajęć w hebrajskiej kafé projekt, w której zwiemy go amichaj – światło lodówki. przypomnijmy dlaczego. mamy kilku bohaterów, którzy są dla nas światłem: agnon – światłem tory (bo wartości tory i judaizmu w życiu człowieka, to jego główne tematy), oz – światłem pokoju (bo oprócz prozaika, był eseistą i wiodącym liderem ruchu przeciw wojnom i konfliktom, na rzecz pokoju). amichaj wprowadził nową epokę do hebrajskiej poezji (dotąd bardzo przywiązanej do języka i wyobrażeń biblii, gdzie człowieka opisuje się jak u agnona boskim blaskiem pisma świętego) i według słów jego kolegi, poety chaima guriego, opisywał piękno twarzy kobiety oświetlonej światłem lodówki.

pochówek jehudy amichaja poprzedziły wystąpienia najważniejszych polityków i postaci w państwie, którzy okrzyknęli go poetą narodowym, przed czym jehuda wzbraniał się, póki żył. spoczął w jerozolimie na cmentarzu sanhedria, a na jego nagrobku pojawił się cytat z jego wiersza: „nawet śmierć nas nie rozłączy, bo nasze spotkanie we wszechświecie będzie na zawsze”. foto: nagrobek jehudy amichaja.

przeczytajmy jeszcze wiersz: autor: cwika szternfeld. przekład: tomasz korzeniowski.

O tym, że Amichaja nie nagrodzili Noblem


Miał wszelkie atuty.

Zachwycał, pisząc o miłości i wojnie,

znana była jego czuła słabość

do przerw między wojnami.

W strukturach jego poezji Biblia czuje się jak w domu.

Wieczne Miasto spaceruje jej linijkami,

czasem mruczy, czasem jest w rui,

a kiedy ona wyciągała pazury, on okrywał je wdziękiem.


Jest w niej miejsce i na sprawy drobne,

z papieru śniadaniowego wypadają zarazki uczuć

i biegną biegiem wielkich tego świata,

i jak Ziemia, będąc jeszcze szczenięciem,

kręciła się wokół Słońca,

ciesząc serce Wszechświata,

jak cukierek na ból

krąży wokół języka

– tak i jego poezja.


Był religijny i był świecki,

był ojcem i był kochankiem,

i nawet umarło mu dość kolegów.

Wygląda na to, że miał wszystkie dane,

ale zwał się Jehuda,

a skandynawskie powietrze

lubi upajać się zgoła innym dźwiękiem.




foto: nagrobek jehudy amichaja. cmentarz sanhedria, jerozolima.





21 wyświetleń0 komentarzy

Ostatnie posty

Zobacz wszystkie

Comentarios


© hebrajska kafé projekt | hebrajskakafe@gmail.com

Klauzula informacyjna RODO w zakresie przetwarzania danych osobowych

1. Administratorem danych osobowych jest HEBRAJSKA KAFE PROJEKT TOMASZ KORZENIOWSKI z siedzibą we Wrocławiu (54-066), ul. Piwowarska 9/16, NIP 6871333133. Tel. +48798866952. Adres email: hebrajskakafe@gmail.com

2. Przekazane dane osobowe przetwarzane będą w celu realizacji usług, obsługi zgłoszeń i udzielania odpowiedzi na zgłoszenia;

3. Kategorie danych osobowych obejmują m.in. imię i nazwisko, numer telefonu, adres e-mail, adres, dane dedykowane do procesu/usługi/projektu;

4. Państwa dane osobowe będą przechowywane przez okres istnienia prawnie uzasadnionego interesu administratora, chyba że Pani / Pan wyrazi sprzeciw wobec przetwarzania danych;

5. Państwa dane nie będą przekazywane do państwa trzeciego ani organizacji międzynarodowej;

6. Posiadają Państwo prawo dostępu do treści swoich danych oraz prawo ich sprostowania, usunięcia, ograniczenia przetwarzania, prawo do przenoszenia danych, prawo wniesienia sprzeciwu, prawo do cofnięcia zgody w dowolnym momencie bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem;

7. Mają Państwo prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego zajmującego się ochroną danych osobowych, którym jest Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, gdy uznają Państwo, iż przetwarzanie Państwa danych osobowych narusza przepisy ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r., poz. 1000) lub przepisy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) z dnia 27 kwietnia 2016 r. (Dz.Urz.UE.L Nr 119, str. 1);

8. Dane udostępnione przez Panią/Pana nie będą podlegały zautomatyzowanemu podejmowaniu decyzji oraz profilowaniu.

9. Dane pochodzą od osób, których dane dotyczą.

10. Podanie przez Państwa danych osobowych jest dobrowolne.

bottom of page